تعدد جشنواره برای فیلم‌های سینمایی بسیار زیاد است، این ماجرا در سراسر دنیا وجود دارد اما در ایران بیشتر به چشم می‌آید و یکی از دلایلش هم این است که هرجشنواره به صورت تخصصی به بررسی یک محتوای خاص می‌پردازد، مثلا جشنواره بین‌المللی فیلم کودک که از جشنواره‌های با قدمت سینمای ایران است، سال‌هاست به بررسی و داوری میان آثاری می‌پردازد که یا برای کودکان ساخته شده یا درباره کودکان، یا جشنواره‌ای مستند سینما حقیقت، که به صورت بین‌المللی آثار مستند را داوری می‌کند، جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران هم از این قاعده مستثنی نیست و تلاش دارد تا آثار تولید شده در حوزه فیلم کوتاه را بررسی کند.
در چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران ۹۸ اثر در بخش ملی و ۶۴ اثر در بخش بین‌الملل به نمایش درآمده است؛ در این میان پرسشی که ایجاد می‌شود این است که با توجه به جشنواره‌ای که برگزار شده، سطح کیفیت آثار ایرانی چگونه است و از اساس این تعدد در برگزاری جشنواره در ارتقای کیفیت آثار سینمایی تاثیرگذار است یا خیر؟ برای رسیدن به پاسخ این دو پرسش سراغ متخصص در این حوزه رفتیم
میثم مرادی و فرزاد رنجبر هر دو کارگردانانی هستند که آثارشان در جشنواره فیلم کوتاه به نماش درآمده و در کنار آن‌ها ساسان عادلی، مدیر دفتر انجمن سینمای جوان در لاهیجان هم حضور داشت که درباره فیلم کوتاه و کیفیت جشنواره با آن‌ها گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
فیلم کوتاه ایران کجا ایستاده است؟
در رویدادهای فرهنگی و هنری که مخصوصا عنوان بین‌المللی را هم به دوش می‌کشند، کمیت آثار چندان حائز اهمیت نیست و نکته بسیار مهم، کیفیت آثار است. ما هم خواستیم متوجه شویم که سطح کیفیت فیلم کوتاه در ایران چگونه است.
میثم مرادی، کارگردان فیلم کوتاه «لاری» در این‌باره می‌گوید: «اکثر فیلم‌سازان فیلم کوتاه در ایران، افراد مستعد، جوان، خلاق، جسور و توانمند هستند. اما متاسفانه جایگاه درستی به فیلم کوتاه اختصاص داده نشده است. باید برای این عرصه سرمایه گذاری، برنامه ریزی، سازماندهی و پخش فیلم کوتاه، مسئولانی باشند که چاره‌اندیشی کنند. برای مثال صداوسیما کاری برای فیلم کوتاه نمی‌کند. فقط گاهی ممکن است یک شبکه یک بار در هفته یک فیلم را همراه با نقد نمایش دهد و بیشتر از آن اقدامی صورت نمی‌گیرد. با اینکه چند هزار فیلم فقط برای یک سال به جشنواره فرستاده شده و نمایش یک فیلم در هفته، آن‌هم بدون بودجه و سازماندهی معنایی ندارد. به‌نظرم فیلم کوتاه برای ایران مثل ورزش کُشتی است. همیشه فیلم‌سازان فیلم کوتاه، در سطح بین المللی درخشیده‌اند و پرچم ایران را بالا برده‌اند و همیشه هم کم‌ترین امکانات برایشان در نظر گرفته شده که مشابه ورزش کشتی ایران است. این همه زحمت می‌کشند و افتخار آفرینی می‌کنند بدون هیچ نتیجه‌ای. حتی حقوق اولیه‌اشان را هم نمی‌گیرند. این نقدی است که همه عوامل فیلم کوتاه دارند. به‌نظرم باید سازماندهی انجام شود و بودجه داده شود، مگر چه تعداد فیلم قرار است تهیه شود. ضمنا اگر براساس بررسی سوابق و رزومه‌ها، سرمایه گزاری انجام شود، آن وقت میزان مبلغ و شکل توزیع سرمایه‌ها هم منصفانه می‌شود. البته با وجود تمام این‌ها ما بازهم فیلم می‌سازیم و در جشنواره شرکت می‌کنیم به امید این که در آینده اتفاقات بهتری رخ بدهد.»
فرزاد رنجبر، کارگردان فیلم کوتاه «آپولو» هم جایگاه فیلم کوتاه را رفیع می‌داند و درباره این ماجرا می‌گوید: «فیلم کوتاه در ایران جایگاه خوبی دارد. کسی که در ایران فیلم کوتاه بسازد وارد رقابت خوبی می‌شود. تعداد زیادی فیلم‌ساز مستعد درعرصه فیلم کوتاه داریم که با آثار باکیفیت در جشنواره شرکت می‌کنند و همین رقابت را خیلی سخت می‌کند. درسال‌های اخیر هم فیلم کوتاه‌های باکیفیت، خیلی زیاد توانسته‌اند سینمای ایران را تغذیه کند.»
ساسان عادلی، مدیر دفتر انجمن سینماگران جوان لاهیجان هم توضیح می‌دهد: «فیلم کوتاه ایران در مقایسه با کشورهای دیگر از نظر کمی و کیفی فنی وضعیت مطلوبی دارد. در حوزه فیلم کوتاه حرفه‌ای‌گرایی و حمایتی وجود دارد که به نظرم خارق العاده است. اما از نظر کیفی و داستان‌ها، فیلم کوتاه ایران هنوز نتوانسته است راهش را خیلی خوب پیدا کند. فیلم سازان معمولا منتظرند تا براساس امواجی که به وجود می‌آید، فیلم بسازند تا جوایز بیشتری به‌دست بیاورند.آن‌ها می‌خواهند که فیلم‌هایشان بهتر و بیشتر دیده شود برای همین شبیه به فیلم‌های موفق سال‌های قبل کار می‌کنند در حالی‌که معمولا فیلم‌سازانی که به موج‌ها اهمیتی نمی‌دهند، فیلم‌های بهتری می‌سازند. البته امسال در جشنواره فضاهای متفاوتی تجربه شده که نمونه‌اش در سال‌های قبل کمتر بوده هرچند منظورم فارغ از کیفیت فیلم‌هاست.»
ارتقای کیفیت سینما در گرو چیست؟
بازهم به همان بحث ابتدایی باز می‌گردیم، فقط تعدد جشنواره اهمیت ندارد، اینکه جشنواره‌های سینمایی چه جایگاهی در ارتقای کیفیت آثار سینمایی دارد حائز اهمیت است و میثم مرادی در این‌باره می‌گوید: «من معتقدم که با وجود مشکلاتی که وجود دارد، اما راه دیگری برای آن‌که فیلم‌هایمان اکران شود و مردم، داوران و منتقدان با این استقبال آن‌ها را ببینند نداریم جز اینکه در چنین جشنواره‌هایی شرکت کنیم. ما قصد داشتیم که با شرکت در جشنواره، از میزان استقبال مردم آگاه شویم و سپس در جشنواره‌های بین المللی دیگرهم شرکت کنیم. به نظر من جشنواره خیلی تاثیرگذار است. جشنواره نوعی مارکتینگ هم است و من با روندش موافقم هرچند که همیشه نقدهایی وجود دارد. ما به امید برنده شدن نیامدیم و همین که فیلم اکران شود برای ما خیلی خوب و مفید است.»
فرزاد رنجبر هم در این‌باره توضیح می‌دهد: «جشنواره فیلم کوتاه تهران هم نقش مهم و پررنگی در تربیت فیلم‌ساز ایفا می‌کند. جشنواره تاثیر بسیار مثبتی در ارتقای کیفیت فیلم‌ها دارد. این که یک جشنواره بتواند، سال‌های زیاد با کیفیت بالا برگزار شود و هر سال نسبت به سال گذشته بهتر شود برای فیلم‌سازان انگیزه زیادی به وجود می آورد. این که تعداد زیادی مخاطب در سانس‌های باکیفیت، فیلم ها را ببینند احساس خیلی خوبی به عوامل می‌دهد.»
ساسان عادلی هم درباره جشنواره و جایگاهش می‌گوید: «از آن‌جایی که جشنواره با جایزه دادن سلیقه تولید می‌کند به طبع در کیفیت آثار هم موثر است. کیفیت از دو منظر بررسی می‌شود. کیفیت فنی که از نظر فنی به چیزهایی مثل صدا، رنگ ونور و فیلمبرداری خوب توجه می‌کند . اگر فیلم سازان ببینند که فیلم هایی که در این حوزه‌ها خیلی خوب عمل کرده‌اند ولی در حوزه فیلم‌نامه و فکرحاکم برفیلم معمولی هستند جایزه می‌گیرند به طبع تمرکز را بر روی مسائل فنی می‌گذارند اما اگر فیلم‌هایی که از نظر فنی خیلی عجیب و غریب نیستند و فقط استانداردها رعایت کرده‌اند ولی ایده‌های خلاقانه ترو قصه‌گویی مناسبی دارند همورد توجه قرار بگیرند، فیلم سازان هم به این منظر از کیفیت توجه بیشتری خواهندکرد. به‌نظرم جشنواره تاثیرگزاری مثل جشنواره فیلم کوتاه تهران هر مسیری را که در داوری انتخاب کند، در تولیدات سال‌های بعد تاثیر گذار است. این جشنواره مهم‌ترین و تنها جشنواره تعیین کننده در ایران در عرصه فیلم کوتاه است همین الان اگر شما می‌بینید که در جشنواره فیلم کوتاه تهران فیلم‌هایی با پروداکشن‌های گران و از منظر فنی با استانداردهای بالا وجود دارد ولی از لحاظ اندیشه خیلی با کیفیت نیستند به‌خاطر این است که در سال‌های قبل جشنواره روی فیلم‌های با کیفیت فنی بالاتر تمرکز بیشتری داشت و به این فیلم‌ها جوایز زیادی را اختصاص می‌داد و همین موج‌ها را به آن سمت می‌کشاند. اما اگر به فکر و اندیشه در فیلم‌ها تمرکز کند بار روانی فیلم سازها هم کم می شود و آن‌ها به جای‌این‌که فکر کنند چه فیلم‌نامه‌ای کارکنند بیشتر به این فکر می‌کنند که بودجه‌اشان را چطور تامین کنند. من با اینکه فیلم‌های کمی امسال دیده‌ام اما فکر می‌کنم به لحاظ پروداکشن تعادل وجود دارد و من هم کارهای خیلی گران و هم کارهای ارزان قیمت دیده‌ام اما باید ببینیم که نتایج چطور خواهد بود.»
