توقف پرداخت ارز دولتی به شرکت‌های هواپیمایی و هدایت آن‌ها به سامانه «نیما» که آخرین معاملات آن بر پایه ارز ۹۰۰۰ تومان بود، نرخ بلیت پروازها را با پیشتازی ایرلاین‌های خارجی به یک‌باره با افزایشی تا ۲۰۰ درصد روبه‌رو کرد، وضعیتی که هشدارهای جدی را از سوی فعالان گردشگری برای به مخاطره افتادن سرنوشت سفر ایرانی‌ها به دنبال داشته است.
ایرلاین‌های خارجی از روز چهارشنبه ۱۷ مردادماه همزمان با اجرای بسته جدید ارزی و توقف پرداخت ارز ۴۴۰۰ تومان، قیمت بلیت‌ها را در مرحله نخست تا ۱۰۰ درصد و در ادامه با مسدود کردن کلاس‌های پایین قیمتی در پروازها تا بیش از ۲۰۰ درصد افزایش دادند و در ادامه فروش بلیت‌ها با واحد پولی رایج در ایران را به خاطر نوسانات متعدد، متوقف و معمالات را به صورت ارزی و در دفاتر نمایندگی اصلی ادامه دادند، جریانی که حتی اطلاعیه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان هواپیمایی نیز تا این لحظه آن را نه تنها متوقف نکرده، بلکه نرخ‌گذاری ایرلاین‌های داخلی را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
آژانس‌های گردشگری پیش‌بینی می‌کنند، ادامه این وضعیت سرنوشت گردشگری و سفر را در ایران حتما به مخاطره خواهند انداخت. با این حال به نظر می‌رسد متولیان نه فقط علاجی برای آن نیافته‌اند، که بنا به شرایط اضطراری کشور در تامین ارز و به دلیل آنکه سفر و گردشگری از اولویت‌های ضروری کشور خارج شده، دست و پای چندان بازی برای یافتن چاره ندارند؛ آن‌چنان که معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چند روزی مهلت خواست تا پس از بررسی‌های کارشناسی شرایط موجود، درباره راه‌های برون‌رفت از این وضعیت و بسته سفر با رسانه‌ها صحبت کند.
حرمت‌الله رفیعی ـ رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران ـ نیز که پس از گرانی نرخ بلیت‌های پروازی که اکنون در تمام مسیرهای داخلی و خارجی رخ داده گفته بود، روز یکشنبه ۲۱ مردادماه اجماعی با آژانس‌های پیشکسوت پرفروش بلیت‌های پروازی خواهند داشت تا شاید با بایکوت ایرلاین‌های خارجی که در ایران یکه‌تازی می‌کنند، این وضعیت را با همراهی سازمان‌های هواپیمایی و میراث فرهنگی و گردشگری، سامان‌دهی کنند، درباره آخرین تصمیم‌ها اظهار کرد: قرار شد از سازمان هواپیمایی بخواهیم مدیران ایرلاین‌های خارجی حاضر در ایران را گردهم آورد تا چاره‌ای در این‌باره اندیشیده شود.
او با اعتقاد بر این‌که خروج ایرلاین‌ها از اولویت پرداخت ارز دولتی تصمیم درستی نبود،گفت: طبق آنچه بخشنامه شده در حال حاضر شرکت‌های هواپیمایی با ارز بالای ۹ هزار تومان بلیت‌ها را نرخ‌گذاری می‌کنند، درحالی‌که حداقل نرخ پایه برای ارز مورد نیاز ایرلاین‌ها باید ۶ هزار تومان تعیین می‌شد، در غیر این صورت خطای بزرگی اتفاق خواهد افتاد که دامن همه را می‌گیرد. چون نرخی که اکنون تعیین کرده‌اند روزانه درحال افزایش است.
رفیعی با تاکید بر این‌که سفر و بلیت هواپیما، کالای «غیرضروری» نیست، افزود: همین حالا شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نیز نرخ‌ها را تا بیش از دو برابر افزایش داده‌اند، بررسی‌ها نشان می‌دهد روز گذشته بلیت دو طرفه تهران ـ اهواز تا ۲ میلیون تومان خرید و فروش شده است، در مسیر تهران ـ کوالالامپور نیز بلیتی که تا هفته پیش دو و نیم میلیون تومان قیمت داشت، به حدود ۷ میلیون تومان رسیده. بلیت‌های تهران ـ نجف نیز از مرز ۴ میلیون تومان گذر کرده است. این افزایش غیر منطقی را شرکت‌های هواپیمایی داخلی رقم زده‌اند.
وی درباره عملکرد ایرلاین‌های خارجی پس از دستورالعمل‌های سازمان هواپیمایی کشور، اظهار کرد: اتفاق تازه‌ای رخ نداده، آن‌ها فروش ارزی خود را همچنان دنبال می‌کنند، قیمت‌های کلاس پایین را بسته‌اند و با توجه به صندلی‌هایی که در حال فروش است، نرخ‌ها را تا ۲۵۰ درصد گران کرده‌اند. شرکت‌های اتریشی، آلیتالیا و بریتیش ایرویز نیز سیستم‌های فروش خود را چند روزی است بسته‌اند.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و هوایی ایران گفت: وقتی قیمت بلیت هواپیما بالا می‌رود، سفر داخلی هم گران می‌شود، به تبع آن هتل‌ها هم نرخ‌ها را افزایش می‌دهند که بررسی‌های حال حاضر ما نیز تاییدی بر این اتفاق است. با این وضعیت چطور می‌توان گردشگر خارجی را جذب کرد، وقتی خدمات سفر گران شده، چطور می‌خواهند سفر داخلی مردم را افزایش دهند. مگر نمی‌خواستند سفر خارجی را کم و مردم را متوجه ظرفیت‌های داخلی کنند، با این گرانی چطور امکان دارد!؟
او سپس به بدتعهدی شرکت‌های هواپیمایی داخلی در قرارداد با آژانس‌های مسافرتی اشاره کرد و افزود: این قراردادها معمولا یک‌ساله است، اما ایرلاین‌ها هر از گاهی یک متمم قیمتی به آن می‌زنند و نرخ‌ها را افزایش می‌دهند. برای نمونه در مسیر تهران ـ تفلیس، شرکت هواپیمایی که طرف قرارداد یکی از آژانس‌ها است، ابتدای سال نرخ این مسیر را بیش از ۷۰۰ هزار تومان تعیین کرد، ابتدای تابستان و همزمان با آغاز فصل سفر، متممی به همان قرارداد اضافه کرد و نرخ را به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رساند، یک هفته بعد متمم دیگری وارد کرد که نرخ به یک میلیون و ۴۵۰ هزار تومان رسید، حالا هم این قیمت را به دو میلیون و ۲۰۰ هزار تومان افزایش داده است، درحالی‌که قرارداد یک‌ساله را نمی‌توان تغییر داد. آژانس هم مجبور است با شرکت هواپیمایی کنار آید، چون می‌خواهد ضرر و زیان‌های فصل بیکاری خود را جبران کند؛ اما آن‌ها هم تا یک مرحله‌ای می‌توانند به خواسته‌های ایرلاین‌ها تن بدهند و این قیمت‌ها را با اضافه نرخ خود بفروشند، چون از مقطعی به بعد این قیمت‌ها مشتری ندارد، توان اقتصادی مردم دیگر نمی‌کشد و این‌گونه می‌شود که تعداد مسافران کم می‌شود، توجیه اقتصادی برخی خطوط هوایی نیز از بین می‌رود و گردشگری هم نابود می‌شود، چون در این صورت نه سفر ورودی خواهیم داست، نه خروجی و نه داخلی.
رفیعی درباه اقداماتی که سازمان‌های متولی به حسب وظیفه در این‌باره می‌توانند انجام دهند، گفت: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که درباره شرکت‌های هواپیمایی اختیاراتی ندارد و نمی‌تواند کاری انجام دهد. سازمان هواپیمایی هم وقتی نرخ‌ها را مطابق با استاندارد دنیا آزاد کرده، مسؤولیتی را متوجه خود نمی‌داند، البته ضوابط سایر کشورها در این‌باره کاملا مشخص است، این‌طور نیست که از هیچ قانونی در آزادسازی نرخ تبعیت نکنند.
وی ادامه داد: معتقدم تصمیم ارزی که برای سفر و شرکت‌های هواپیمایی گرفتند نیز این‌بار اشتباه بود. آیا بانک مرکزی از سازمان‌های هواپیمایی و میراث فرهنگی و گردشگری برای تعیین سیاست ارزی سفر و شرکت‌های هواپیمایی مشورت گرفته است؟ به فرض آنکه مشورت هم گرفته باشد، شرایط نشان می‌دهد این‌بار نیز اشتباه بوده است.
رفیعی همچنین بیان کرد: ما گرفتار خودتحریمی شده‌ایم. چرا زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، نرخ ارز به حدود ۸ هزار تومان رسید، اما یک روز بعد دوباره افزایش صعودی خود را ادامه داد. این نشان می‌دهد سیاست‌های ارزی متاثر از شرایط داخل است؛ نه تحریم‌های آمریکا.