گاردین روز گذشته نوشت که نشانه های رو به رشدی از شکاف بالقوه بی ثبات کننده بین پادشاه عربستان سعودی و وارث وی وجود دارد.
این روزنامه افزود: ملک سلمان ۸۳ ساله و ولیعهد خود در هفته های اخیر بر سر بعضی قضایا از جمله جنگ یمن و قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی اختلاف پیدا کرده اند به ویژه اینکه در پرونده قتل، سازمان جاسوسی آمریکا نیز تایید کرده است که ولیعهد دستور چنین اقدامی را صادر کرده است.
**سفر شاه سعودی به قاهره
اما رویداد تنش زای جدیدتر زمانی رخ داد که ملک سلمان در اواخر ماه فوریه گذشته به مصر سفر کرد.
به نوشته گاردین مشاوران شاه سعودی به او هشدار دادند که احتمال اقدام علیه او و امکان تهدید در جریان سفر وجود دارد.
منابع آگاه به این روزنامه گفتند که اطرافیان ملک سلمان نگرانی شدیدی درباره تهدید احتمالی علیه قدرت او ابراز کردند به گونه ای که ۳۰ محافظ جدید وفادار به شاه با نظارت وزارت کشور به جای محافظان قدیمی در سفر به قاهره برای شرکت در نشست عربی-اروپایی، سلمان را همراهی کردند.
این منابع گفتند اقدام مذکور واکنشی سریع درباره نگرانی اطرافیان ملک سلمان از محافظانی بود که به ولیعهد او محمد بن سلمان وفادار هستند. مشاوران ملک سلمان همچنین تعیین افرادی از سوی دستگاه امنیتی مصر را نیز در طول حضورش در آن کشور نپذیرفتند.
یک نشانه دیگر که دراین گزارش بر آن تاکید شده، این است که محمد بن سلمان در مراسم استقبال از پدرش در فرودگاه ریاض حضور نیافت؛ سیگنالی که گفته می شود هدف از آن ابراز نارضایتی پسر از پدر بود.
یک اقدام غیرمتعارف دیگر محمد بن سلمان این بود که در غیاب شاه، ریما دختر بندر بن سلطان را به سمت سفیر عربستان در آمریکا منصوب کرد و برادرش خالد بن سلطان سفیر پیشین را در جایگاه معاون وزیر دفاع نشاند؛ جایی که منابع آگاه می گویند از نظر شاه سعودی برای خالد، زودهنگام است.
این منابع تصریح کردند که اقدام مذکور بدون آگاهی ملک سلمان انجام شد و خشم او را برانگیخت. گفته شد که شاه و همراهانش این انتصابات جدید را در تلویزیون دیدند و برخلاف عرف، احکام نه به نام سلمان بلکه به نام «جانشین شاه سعودی» یعنی ولیعهد خوانده شد.
پیشتر، ولیعهد سعودی در اقدامی غیرمتعارف قدم بر بام کعبه گذاشت؛ کاری که برخی مشایخ سعودی آن را اهانت به مقدسات دانستند و به ملک سلمان شکایت بردند.
«بروس ریدل» یکی از مدیران اندیشکده «بروکینگز» در باره این اختلافات گفت: علایم پنهان اما مهمی از سوی قصر پادشاهی سعودی می رسد…یک جای کار می لنگد.
**اختلاف بر سر پرونده فلسطین
شاه سعودی در ماه های اخیر هزینه های سنگینی را در ارتباط با اقدامات ولیعهد جوان پرداخت کرده است. محمد بن سلمان همچنان آماج محکومیت های بین المللی مرتبط با قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار عربستانی در کنسولگری سعودی در استانبول است.
پیش از آن، اظهارات جنجالی بن سلمان در گفت و گو با نشریه اتلانتیک آمریکا درباره پرونده فلسطین و قدس برای پادشاهی این کشور معضل ساخت.
او گفت: «اسرائیلی ها حق دارند سرزمین خود را داشته باشند و در صلح زندگی کنند.»
بعد از این اظهار، روزنامه لوموند فرانسه از اختلاف شاه و ولیعهد بر سر پرونده قدس پرده برداشت
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک مقام بلند پایه سعودی گزارش داد: در عربستان تنها شخص شاه مسئول تصمیم گیری درباره این موضوع است نه ولیعهد.
روزنامه نیویورک تایمز آمریکا نوشت: در بازگشت به مواضع سنتی دیپلماسی سعودی، ملک سلمان به فرزند ماجراجوی خود تذکر داده است و این بار اول نیست که بن سلمان در عرصه منطقه ای، گام اشتباهی بر می دارد.
**آرامکو و مرگ تدریجی ۲۰۳۰
تغییرات اخیر در ساختار پادشاهی سعودی از جمله احیای شورای امنیت ملی این کشور و تعیین مشاورانی مجرب در کنار محمد بن سلمان از سوی پدرش را برخی ناظران، اقدامی برای مهار ولیعهد کم تجربه سعودی دانستند.
گزارش ها تاکید می کنند که بعد از طرح اصلاحات موسوم به «چشم انداز ۲۰۳۰» و خواست محمد بن سلمان برای عرضه پنج درصد سهام شرکت نفتی «آرامکو» به ارزش تقریبی ۱۰۰ میلیارد دلار در بورس و الحاق این شرکت بزرگ به صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان، ملک سلمان، آن طور که رویترز گزارش داد بعد از مشورت با مشاوران اقتصادی، وارد عمل شد و این تصمیم را به علت مغایرت با منافع عربستان سعودی، لغو کرد زیرا به گفته متخصصان اقتصادی همچون «عصام الزامل» اگر آرامکو شرکتی انحصاری در استخراج و تولید نفت نبود (سهام آن در بورس عرضه شده بود) اکنون بیش از ۲تریلیون دلار ارزش نداشت.
این اظهار کارشناس عربستانی در راستای تصمیم شاه برای لغو تصمیم ولیعهد بود اما محمد بن سلمان الزامل را به زندان انداخت.
**برکناری یا کودتا؟
روزنامه اسپانیایی پولیتیکو درباره اختلافات پدر و پسر حاکم بر عربستان نوشت: ملک سلمان در جستجوی فرد دیگری برای ولیعهدی خود است زیرا طرح های بن سلمان در داخل و خارج با ناکامی مواجه شده است.
اکنون رسانه های غربی مانند گاردین از احتمال تهدید قدرت سلمان بن عبدالعزیز از سوی پسرش سخن می گویند؛ چیزی از قبیل کودتا و برخی دیگر از احتمال عزل فرزند به دست پدر سخن می رانند.
محمد بن سلمان اما نشان داده است که هم تشنه قدرت بیشتر است و هم دارای سابقه اقدامات نامتعارف و عجیب.
او یک بار دیگر کودتا کرده است؛ سفید، آرام و بدون خونریزی. در بازی تاج و تخت روزهای داغ ژوئن سال ۲۰۱۷ ؛ زمانی که بر عموهای رقیب و بانفوذ خود چیره شد، بر برخی با برکناری و بر بعضی دیگر با خانه نشین کردن آنها.
