آیتالله علیرضا اعرافی یکشنبه شب در آیین افتتاحیه نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی حوزوی که در مصلی قدس برگزار شد، گفت: عرصه پژوهش در حوزه مورد نقد و بررسی های فراوانی واقع شده است؛ با عنایت به اینکه حوزه علمیه کشور در یک صد سال اخیر و ۴۰ سال گذشته دوران با شکوهی را پشت سر گذاشته است ولی باید قضاوت ها در خصوص حوزه و بحث پژوهشی آن دقیق و علمی باشد.
وی افزود: گروهی تلاش های حوزه را در این سالها با نقدهای جدی و منفی تصویر می کنند که نگاهی کاملا غیر منصفانه است؛ در مقابل نیز گروهی قرار دارند که از وضعیت پژوهش در حوزه کاملا احساس رضایت می کنند که قطعا نباید به راه رفته قانع بود.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: در این بین نیازمند یک نظام علم سنجی و ارزیابی دقیق برای سنجش پژوهش ها و عملکرد علمی و پژوهشی حوزه هستیم؛ این مساله باعث می شود که هم داوری ها منصفانه و دقیق تر باشد و هم ارزیابی ها و قضاوت ها با حقیقت سازگاری بیشتری داشته باشد.
وی گفت: حوزه های علمیه دستاوردهای پژوهشی وسیعی داشته است که البته نیازمند حضور جدی در عرصه نیازها و تطابق بیشتر در زمینه پاسخگویی به این نیازها است؛ حوزه همچنین دارای نقش های مهمی در پیشبرد عرصه علمی کشور و نظام اسلامی است که بخشی را با دانشگاه و بخشی را به شکل خاص دنبال می کند.
اعرافی بیان کرد: اقتضائات توسعه مرزهای دانش علوم انسانی و گسترش حدود آن و همچنین بایسته های این حوزه نیازمند چند عرصه است؛ اولین عرصه، اسناد کلان حوزه است که در این زمینه کارهای بسیار وسیعی از جمله نقشه جامع علمی حوزه و درختواره دانشی در حال انجام است.
وی گفت: در عرصه طبقه بندی دانشی نیز کارهای عمیق و قوی انجام شده است و در آینده نزدیک نیز درختواره رشته ای حوزه در ۱۴ حوزه دانشی به اتمام می رسد؛ طبقه بندی دانش های اسلامی متناسب با نیازهای دنیای امروز در حال انجام است که قطعا کری مهم و اثر گذار است؛ البته در گام‌های بعدی، این کار نیازمند همکاری نهادهای علمی و همکاران پژوهشی با مدیریت حوزه است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: نظام آموزش پژوهش محور از دیگر مسایل و بایسته‌های علمی و پژوهشی حوزه است که در این عرصه باید روی مسایلی چون متون پژوهشی کار کنیم؛ حرکت به سمت ساده سازی متون درست و دقیق نیست بلکه باید ضمن طبقه بندی دقیق دروس متون را به شکلی تدوین کنیم که حس پژوهش را در پژوهشگران زنده کنیم.
وی گفت: اسناد از دیگر نیازهای این عرصه است؛ برای اینکه کاروان پژوهشی حوزه به پیش حرکت کند باید روی اسناد علمی و جامع کار کنیم؛ در این عرصه هم باید سنت های گذشته را احیا کنیم و هم اینکه باید از تجربیات روز به خوبی استفاده کنیم.
اعرافی بیان کرد: نظام ارزیابی از دیگر نظامات بسیار مهمی است که باید در این عرصه مورد توجه قرار گیرد؛ این نظام هدایت گر به سمت اهداف خواهد بود؛ نظام سوال، مقاله و تحقیق و تحقیق کلاسی و چایان نامه و… باید در ارزیابی های علمی مورد عنایت واقع شود.
وی یادآورشد: نظام تقریر نویسی نیز از بایسته های توسعه پژوهش در حوزه است؛ تقریر و تحقیق دستاوردهای مهمی برای حوزه ما داشته است؛ نظام تقریر نظام پژوهش محوری است که امروزه نیز در مراکز علمی قوی در دنیا مورد تاکید است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: برنامه پژوهشی نیز از دیگر بایسته های توسعه پژوهش در حوزه است؛ هم‌اکنون فعالیت پژوهشی که نقشه حرکت طلاب در عرصه پژوهش خواهد بود، در دست انجام است؛ نظام آموزشی ما باید یک خط سیر مشخصی را برای حرکت پژوهشی پیش روی طلاب قرار دهد.
وی گفت: درس خارج و توسعه و تعیق آنها نیز از جمله بایسته های پژوهش در حوزه است؛ در این عرصه هم باید به رشد برسیم و هم اینکه قلمرو دروس خارج را نیز توسعه دهیم؛ یعنی همانگونه که این دروس در عرصه فقه و اصول در مرزهای علم حرکت می کند در علومی چون کلام و تفسیر و فلسفه و… نیز باید شاهد ایجاد این دروس باشیم.
وی اظهارکرد: تنوع رشته ای و فناوری های اجتهاد و تحقیق نیز از دیگر بایسته های این عرصه هستند؛ این عرصه مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده است که خوشبختانه گام های جدی در این سالها در این عرصه برداشته شده که مایه شگفتی میهمانان خارجی را نیز به بر داشته است؛ در این عرصه باید با تنوع نرم افزارهای علوم اسلامی و دینی گام های جدی تری برداریم که اخیرا خوشبختانه در حیطه کاربست هوش مصنوعی و نظریات پیشرفته آن در فرایند اجتهاد، فرایندی آغاز شده است که امیدواریم با گام های درست و دقیق در مرزهای علوم جدید نیز حرکت کنیم.
اعرافی یادآورشد: نظام علم سنجی و ارزش گذاری نیز از دیگر بایسته هایی است که باید در این عرصه به آن توجه کرد؛ اگر این مساله توسعه یابد قطعا اثر خود را در مساله داوری های علمی نیز خواهد گذاشت.
وی گفت: مسایل نوپدیر و مساله یابی، روش تحقیق و متدلوژی اجتهاد در عرصه های مختلف و تسری دستگاه روش مند فقه به دیگر حیطه های علمی، ارتباطات علمی درون حوزوی، حوزوی دانشگاهی و بین الملل از جمله بایسته های این عرصه است؛ همین امروز نیز از بازارهای نشر و علم در کشورهایی چون لبنان نیز غافل نیستیم و این بازارهای علمی را رصد می کنیم.
وی اظهارکرد: تدوین و ترجمه آثار علمی به زبان های دیگر از بایسته ها و ماموریت های کاری ما است که در این حوزه آثاری ترجمه شده است که البته قطعا کفاف این فضای جهانی و تولیدات فاخر را نمی دهد.
اعرافی گفت: در این بین باید به مجلات حوزوی نیز توجه بسیاری داشته باشیم؛ حرکت های خوبی در این زمینه آغاز شده است؛ نظام ارزیابی و ارزشیابی در مجلات نیز باید رونق گیردو رتبه بندی ها نیز باید به شکل علمی و دقیق انجام شود؛ باید به حوزه آزاد توجه کنیم زیرا حوزه آزاد ما غنی است و زیرساخت توسعه علم ما نیز در همین عرصه حوزه آزادشکل گرفته است؛ بزرگانی چون علامه طباطبایی در بستر همین آزادی به اندازه افراد متعدد و سازمان های متعدد کار کردند؛ البته این حوزه نیازمند دقت نظر و نگاه دقیق و سازمان دهی شده است.
وی اظهارکرد: مجموعه ای از سنن پژوهشی در حوزه وجود دارد که باید روی آنها تاکید کنیم؛ از جمله این سنن می توان به پیش مطالعه و مباحثه اشاره کرد.
