نشست فوق العاده و مجازی سران کشورهای عضو سازمان بریکس در حالی به میزبانی آفریقای جنوبی در روز سه‌شنیه بیست‌ویکم نوامبر برگزار شد که دستور کار اصلی آن بررسی آخرین وضعیت نوار غزه و تحولات جاری در منطقه خاورمیانه بود. در این نشست تاریخی علاوه بر پنج عضو اصلی، چهار کشور تازه وارد منطقه «منا» یعنی جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربی سعودی، امارات عربی متحده و مصر نیز حضور داشتند. آنتونی گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد نیز مهمان ویژه نشست فوق العاده سران بریکس بود. کشورهایی همچون چین، هند، روسیه و آفریقای جنوبی به عنوان قدرت‌های بزرگ جنوب جهان همواره حامی آرمان فلسطین بوده و رژیم صهیونیستی را امتداد استعمار غرب در شرق مدیترانه می‌دانستند. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا ضمن بررسی مواضع سران حاضر در نشست فوق العاده بریکس، به واکاوی سیاست قدرت‌های نوظهور جهانی در قبال مسئله فلسطین بپردازیم.
حالا با گذشت بیش از یک ماه از تجاوز گسترده ارتش اسرائیل به باریکه غزه، قدرت‌های نوظهور نظام بین‌الملل در نشست اضطراری بریکس به میزبانی آفریقای جنوبی حاضر شده و به بررسی آخرین تحولات جاری در فلسطین اشغالی پرداخته اند که در جریان این نشست مجازی برخی کشورهای مانند ایران و آفریقای جنوبی ضمن محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی در قبال مردم فلسطین، خواستار مجازات سران اسرائیل شدند.
در سوی مقابل سران کشورهایی همچون برزیل، روسیه، چین و هند با اتخاذ مواضعی کلی خواستار برقراری آتش بس، تبادل اسرا و توجه جدی به ایده دو دولت به عنوان تنها راه‌وحل مشروع برای پایان دادن به بحران فلسطین شدند.
بریکس محلی برای تبادل نظر قدرت های نوظهور
تندترین مواضع در نشست فوق العاده بریکس به تهران و کیپ‌تاون اختصاص داشت. سیریل رامافوزا رئیس جمهور آفریقای جنوبی ضمن محکوم کردن عملیات نظامی رژیم صهیونیستی علیه ساکنان نوار غزه، ارتش اسرائیل را به «نسل کشی» متهم کرد.
وی قطع جریان انتقال دارو، سوخت، غذا و آب به ساکنان غزه را مچازات دسته جمعی فلسطینی‌ها از طریق استفاده غیرقانونی از زور دانست.
در سوی دیگر، ابراهیم رئیسی نیز جنگ غزه را نشانه آشکار غیرعادلانه بودن نظام بین الملل غربی و رژیم صهیونیستی را تهدیدی علیه انسانیت، عدالت و صلح جهانی دانست. رئیس دولت سیزدهم با اشاره به ناتوانی شورای امنیت، پیشنهاد هفت بندی را به سران بریکس ارائه داد. در این بسته پیشنهادی به مسائلی همچون ایجاد سازوکار برای صدور قطعنامه الزام آور در مجمع عمومی سازمان ملل، معرفی ارتش اسرائیل به عنوان سازمان تروریستی، محاکمه آمریکا- اسرائیل در دادگاه‌های بین‌المللی، شکستن محاصره غزه و ارسال کمک‌های بشردوستانه، تشکیل کمیته حقیقت یاب در خصوص جنایات جاری در نوار غزه و در نهایت به رسمیت شناختن حق مردم فلسطین برای دفاع از خود اشاره شده است.
نشست فوق العاده سازمان بریکس به میزبانی آفریقای جنوبی
رهبران مسکو و پکن اما برخلاف همتای آفریقایی خود اظهارات محتاطانه‌تری اتخاذ کردند. روسای جمهور چین و روسیه خواستار برقراری فوری آتش‌بس و آزادی اسرا شدند. در این میان پوتین با بیان اظهارات تندتری تحولات جاری در نوار غزه را نسل‌کشی دانست و این بحران را نتیجه سیاست‌های یکجانبه و دیپلماسی شکست خورده آمریکا دانست.
چینی‌ها اما ترجیح می‌دهند با دنبال کردن کانال‌های دیپلماتیک به عنوان بازیگر «میانجی» در بحران اسرائیل- فلسطین شناخته شوند. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس یک روز پیش از برگزاری نشست فوق العاده بریکس، پکن میزبان وزرای خارجه عربستان سعودی، مصر، اردن، اندونزی و تشکیلات خودگردان فلسطین بود تا به بررسی آخرین تحولات جاری در سرزمین‌های اشغالی و امکان‌سنجی برقراری صلح در باریکه غزه بپردازد. کارشناسان معتقدند پس از دیدار روسای جمهور چین- روسیه، حال پکن به دنبال ایفای نقش به عنوان بازیگر «صلح ساز» است. به عبارت دیگر اگر چینی‌ها موفق شوند تا نقش پر رنگی در روند پایان جنگ و برقراری صلح میان اسرائیل- فلسطین ایفا کنند آنگاه به عنوان کاندیدا اصلی برای پایان دادن به بحران اوکراین معرفی خواهند شد.
با گذشت چهل‌وهفت روز از آغاز جنگ غزه میان حماس و رژیم صهیونیستی تاکنون بیش از سیزدهم هزار و سیصد شهروند غیرنظامی، من جمله ۵۶۰۰ کودک به شهادت رسیدند. در چنین شرایطی قدرت‌های نوظهور نظام بین‌الملل که ریشه در تحولات «جنوب جهان» و تحولات «ضد استعماری» دارند، با حمایت از حفظ باریکه غزه به عنوان منطقه فلسطینی نشین و نفی هرگونه کوچ اجباری ساکنان بومی این منطقه خواستار توقف جنگ و تبادل اسرا میان طرفین منازعه شدند.
چهار عضو مسلمان و جدید بریکس نیز با محکوم کردن اوضاع نابسامان انسانی، نابودی زیرساخت‌ها و تاسیسات حیاتی و کشتار غیرنظامیان را محکوم کردند. به عنوان مثال محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی که به عنوان یکی از معماران روابط امنیتی- نظامی میان ریاض- تل‌آویو شناخته می‌شود، ضمن محکوم کردن جنایات صهیونیست‌ها، خواستار توقف ارسال سلاح و مهمات به سرزمین‌های اشغالی شد. چنین اظهارنظری از سوی «ام بی اس» نشان دهنده فاصله گرفتن سعودی از پروژه عادی‌سازی روابط با تل‌آویو و تعویق آن تا زمان نامعلوم است.
