وجود انسان‌هایی قبل از آدم و حوا بر روی کره زمین همیشه جزو سوالاتی بوده که ذهن افراد را درگیر خود کرده است. انسان‌هایی به نام انسان‌های نخستین یا اولیه که اسمشان در تاریخ به چشم می‌خورد، اما دوره زمانی خاصی برای آنها نمی‌توان معین نمود. اما به راستی آیا پیش از آدم و حوا انسان دیگری بر روی کره زمین می‌زیسته است؟!
در همین راستا اقدام به جمع آوری اطلاعاتی پیرامون این موضوع نموده ایم که پیشنهاد می‌کنیم مطالعه آن را از دست ندهید.
انسان‌های قبل از آدم و حوا
آیا به راستی نسل همه ما انسان‌ها از حضرت آدم و حوا است؟
اگر به این صورت باشد انسان‌های قبل از این دو از کجا آمده اند؟
در صورتی که تاریخ نشان می‌دهد که میلیون‌ها سال قبل از ایشان انسان‌های با شعور دیگری بر روی زمین زندگی می‌کردند.
پاسخ اینگونه سوالات به صورت‌های گوناگون در روایات مطرح شده است، بطور مثال، امام باقر علیه السلام به جابر بن یزید می‌گوید: «گویا تو گمان می‌کنی که خداوند فقط این عالم را آفرید و بس و همچنین گمان می‌کنی که خداوند بشری غیر از شما نیافریده است؟ آری به خدا قسم خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید و تو در آخر این عالم‌ها و آدم‌ها هستی.
اندیشمندان اسلامی بر اساس این روایات معتقدند که «حضرت آدم علیه السلام» نخستین انسانی نبوده که گام بر روی کره خاکی نهاده است. بلکه قبل از او انسان‌های دیگری بوده اند که به دلایل نامعلومی، نسلشان منقرض گشته است.
در خصوص خلقت آدم دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده است از جمله:
پیش از حضرت آدم، هیچ موجودی از آدم یا شبیه آدم وجود نداشته و حضرت آدم یک دفعه و به طور مستقل خلق شده است.
پیش از حضرت آدم موجوداتی شبیه آدم و جن بوده اند و سپس یا از بین رفته اند و یا هنوز هم وجود دارند.
پیش از حضرت آدم، انسان‌هایی وجود داشته اند؛ ولی تکامل نایافته بودند و به هر دلیل از میان رفته و منقرض شده اند و آن گاه حضرت آدم بدون ارتباط با آدم‌های گذشته به طور کامل و مستقل آفریده شده است.
دنیای قبل از حضرت آدم (ع) از نگاه قرآن و روایات
از منظر دینی مسلم است که قبل از حضرت آدم علیه‌السلام انسان‌های دیگری بر روی کره زمین زندگی میکرده اند. اما درباره جزئیات زندگی آنها، باید دقت کنیم که این مسائل، یکی از مصادیق غیب است و ما به آن دسترسی نداریم و نمیتوانیم همه جزئیات را کشف کنیم و باید به همان مقداری که در روایات بیان شده است، بسنده کنیم.
روایات متعددی به وجود انسان‌هایی قبل از حضرت آدم علیه‌السلام دلالت می‌کند.
نظر امام باقر (ع) و امام صادق (ع)
امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند: شاید شما گمان می کنید خدای عزوجل غیر از شما هیچ بشر دیگری را نیآفریده است. نه، چنین نیست؛ بلکه هزار هزار آدم آفریده که شما از نسل آخرین آنها هستید. (کتاب توحید/۱/۲۷۷)
همچنین امام محمدباقر علیه‌السلام فرموده‌اند: خدای عزوجل از روزی که زمین را آفریده، هفت عالم را در آن خلق (و سپس منقرض کرده است) که هیچ یک از آن عوالم از نسل آدم ابوالبشر نبوده اند و خدای تعالی همه آنها را از پوسته روی زمین آفرید و نسلی را بعد از نسل دیگر ایجاد کرد و برای هر یک، عالمی بعد از عالم دیگر پدید آورد تا در آخر، آدم ابوالبشر را بیافرید و ذریه‌اش را از او منشعب ساخت… (خصال۲/۶۵۲/ح۵۴)
دلایل مخالفت فرشته‌ها با خلقت آدم
همچنین بعضی از مفسرین در ذیل آیه مربوط به اعتراض فرشته‌ها به خلقت انسان، احتمال علم فرشته‌ها، از سابقه موجودات قبلی ساکن در زمین سخن گفته‌اند: «قالوا أَتجعل فی‌ها من یفسد فی‌ها و یسفک‌الدماء (بقره/۳۰) گفتند: در آن‌جا مخلوقى پدید مى‌‌آورى که تباهى کنند و خون‌ها بریزند؟»
در تفسیر نمونه می‌نویسد: «بعضى دیگر از مفسران معتقدند پیشگویى فرشتگان به‌خاطر آن بوده که آدم نخستین مخلوق روى زمین نبود، بلکه پیش از او نیز مخلوقات دیگرى بودند که به نزاع و خونریزى پرداختند. پرونده سوء پیشینه آنها سبب بدگمانى فرشتگان نسبت به نسل آدم شد!» (تفسیر نمونه/۱/۱۷۴)
یکی از مصادیقی که در روایات راجع به آن صحبت شده است، نسناسان است؛ که قبل از خلقت حضرت آدم علیه‌السلام نسل آنها نابود می‌شود.
از نگاه حضرت علی (ع)
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: وقتى که خداى متعال اراده کرد که خلقتى را به دست قدرت خود ایجاد کند و این امر بعد از گذشت هفت هزار سال از خلقت جن و نسناس در زمین بود، آن‌گاه خداوند از طبقات آسمان‌ها پرده برداشت و به ملائکه فرمود: به زمین بنگرید و اهل آن از جن و انس را ببینید، پس وقتى که نگاه کردند و اعمال معصیت‌آمیز آنها را دیدند، بر ایشان بسیار دشوار بود، آن وقت گفتند: پروردگارا! تو عزیز و قادرى و این‌ها خلق ضعیف تو هستند که با روزى تو زندگى مى کنند ولى تو را نافرمانى و معصیت مى‌‌نمایند و تو از آنها انتقام نمى‌‌گیرى، وقتى که پروردگار سخن آنان را شنید، فرمود: من میخواهم در زمین جانشینى قرار دهم که حجت من در زمین من باشد، ملائکه گفتند: تو منزهى از این‌که در زمین موجودى را بیافرینى که همان‌طور که جنیان در زمین فساد مى‌‌کردند، در آن فساد و و خونریزى کنند، پس این خلیفه را از ما قرار بده، چون ما تو را معصیت و نافرمانى نکرده و تو را به ستایش تسبیح مى گوییم و تقدیس مى‌‌نماییم، آن‌گاه خداى عزوجل فرمود: همانا من چیزى را مى‌‌دانم که شما نمى‌‌دانید، اراده کرده‌‌ام که به دست قدرت خود خلقى را بیافرینم و از ذریه او پیامبران و بندگان صالح و امامان هدایت‌یافته‌‌اى قرار دهم و آنها را جانشینان خود بر خلقم در زمین قرار دهم و زمین خود را از لوث نسناس پاکیزه سازم و جنیان عصیانگر را منتقل کرده و آنها را در هوا و در اقطار زمین سکونت دهم و بین آنها و خلقم حجابى قرار دهم. (علل‌الشرایع/۱/۱۰۵)
انسان‌های امروز ربطی به قبل از خلقت آدم ندارند
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است که انسان‌های امروزی همه از نسل حضرت آدم علیه‌السلام هستند و هیچ ربطی به نسل‌های قبلی ندارند و ظاهر آیات قرآنی به‌خوبی این مطلب را نشان می‌دهد؛ که در موارد مکرر انسان‌ها را با تعبیر «بنی آدم» خطاب قرار داده است:
«یا بنی آدم [اعراف/۲۷]ای فرزندان آدم!»
و این‌که حضرت آدم علیه‌السلام نیز به نسل‌های قبلی ربطی ندارد و مستقل از آنها خلق شده، نیز مطلبی روشن است. از جمله دلایل آن این‌که در آیه ذیل به عدم وجود پدر برای حضرت آدم علیه‌السلام و خلق ایشان از خاک اشاره می‌کند: «إنّ مثل عیسى عندالله کمثل آدم خلقه من تراب ثم قال له کن فیکون [آل‌عمران/۵۹]مثل عیسى در نزد خدا، هم‌چون آدم است که او را از خاکآفرید و سپس به او فرمود: «موجود باش!» او هم فوراً موجود شد.»
