اس-۳۰۰ (به روسی: С-۳۰۰) یک سامانه موشکی سطح‌به‌هوای دوربرد و خودکششی با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست که در اواخر دهه ۱۹۷۰ در شرکت همکاری‌های صنعتی آلماز برای نیروی دفاع هوایی شوروی ساخته شد. مدل‌های مختلف این موشک درنام‌گذاری ناتو با نام‌های سام ۱۰، سام ۱۲ و سام ۲۰شناخته می‌شوند.
اولین مدل این موشک با نام اس-۳۰۰ پی برای نخستین بار در سال ۱۹۷۹ در شوروی عملیاتی شد، هرچند تکامل آن از سال ۱۹۶۹ به منظور ساخت موشک سطح به هوایی با برد ۷۵ کیلومتر که هم در نیروی زمینی و هم در نیروی دریایی استفاده شود، آغاز شده بود.این موشک در ابتدا برای رهگیری هواپیماها و موشکهای کروز ساخته شده و بعدها توانایی رهگیری موشکهای بالیستیک نیز به آن افزوده شد.
از جدیدترین مدل‌های این سامانه می‌توان به سامانه اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو اشاره کرد که یکی از پیشرفته‌ترین موشکهای زمین به هواست و توانایی آن را دارد تا اهدافی واقع در ارتفاع حداکثر ۲۷ کیلومتری را منهدم سازد. این سامانه توانایی پیگیری همزمان ۱۰۰ هدف و درگیری همزمان با ۱۲ هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود ۵ دقیقه و موشکهای آن از نوع انبارشونده‌است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچ گونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.
اس-۳۰۰ شباهت زیادی به سامانه پدافندی آمریکایی ام‌آی‌ام-۱۰۴ پاتریوت دارد. مدل‌های پیشرفته‌تر اس-۳۰۰ توانایی اجرای تاکتیک «بزن‌دررو» را دارند که بقاپذیری آن‌ها را در شرایط جنگی افزایش می‌دهد و در شرایط ویژه می‌توانند در نقش سلاح تهاجمی عمل کنند؛ برای مثال موشکهای اس-۳۰۰ چینی مستقر در تنگه تایوان توانایی حمله به فضای هوایی تایوان را دارند و تهدیدی برای تمام هواپیماهای آمریکایی به‌شمار می‌روند که ممکن است در درگیری احتمالی به کمک این کشور بیایند؛ اس-۴۰۰ فاتح با نام ناتو سام-۲۰ سیستم موشکی تکامل‌یافته اس-۳۰۰ است که در سال ۱۹۹۹ معرفی و از سال ۲۰۰۶ وارد فعالیت در ارتش روسیه شده‌است. این سامانه به تازگی در سوریه مستقر شده است و پیشتر کارشناسان خاطرنشان کرده بودند که سامانه های موشکی اس ۳۰۰ به نظامیان اسرائیلی اجازه نخواهد داد آزادانه به اجرای عملیات پرداخته و همچون سابق سوریه را مورد حمله قرار دهند.
نشریه نشنال اینترست در مقاله ای به مقایسه توانمندی اس ۳۰۰ و جنگنده های اف ۳۵ پرداخته است. نویسنده مقاله معتقد است که از آنجا که نیروی هوایی اسرائیل چنگنده های اف ۳۵ نسل پنچ را در اختیار دارد ، و این جنگنده ها قابلت رادار گریزی و “نامرئی بودن” دارند لذا می توانند بر اس ۳۰۰ غلبه کنند.
اما تضمینی وجود ندارد که اس ۳۰۰ جنگنده های اف ۳۵ را سرنگون نکند و علاوه بر این بعید است اسرائیل به اس ۳۰۰ ضربه وارد آورد.
روز ۲۴ سپتامبر روسیه برای افزایش امنیت نظامیان خود سامانه های اس ۳۰۰ را به سوریه اعزام کرد این تصمیم پس از آن گرفته شد که در نتیجه حمله هوایی اسرائیل به سوریه در روز ۱۷ سپتامبر و غافلگیر شدن پدافند هوایی سوریه ، هواپیمای ایلوشین ۲۰ روسی ،حامل ۱۵ نفر از نظامیان روس سرنگون شد و تمام سرنشینان آن جان خود از دست دادند. مسکو نیز تل آویو را در این حادثه مقصر دانست.
اما جالب اینجاست که پس از این حادثه ، اسراییل حتی یک عملیات جنگی مستقلانه در خاک سوریه اجرا نکرده است.
این درحالی است قبلاً اسرائیل بارها اعلام کرده بود که با وجود استقرار سامانه های موشکی روسی دفاع هوایی اس ۳۰۰ در منطقه ، بمباران سوریه را متوقف نخواهد کرد، اما از زمان وقوع حادثه ایلوشین ۲۰، رسانه های اسرائیلی بر خلاف سابق حتی یک بار از چنین حملاتی سخن نگفته اند چون حملات اسرائیل به سوریه در واقع متوقف شده است.
یادآور می شود که مقامات اسرائیل اعلام کرده اند چنین حملاتی را فقط پس از حصول توافق با روسیه انجام خواهند داد!
