سال ۱۳۸۳ قانونی تحت عنوان حمایت از معلولان به تصویب رسید و براساس ماده هفت این قانون دولت موظف است جهت ایجاد فرصتهای شغلی برای افراد معلول تسهیلاتی را فراهم کند. این تسهیلات شامل اختصـاص حـداقل سه درصد از مجـوزهای استخدامی (رسمی، پیمانی، کارگری) دستگاههای دولتی و عمومی اعم از وزارتخانهها، سازمانها، موسسات، شرکتها و نهادهای عمومی و انقلابی و دیگر دستگاههایی که از بودجه عمومی کشور استفاده میکنند به افراد معلول واجد شرایط است.
در همین راستا سازمان بهزیستی کشور وظیفه دارد که حق بیمه سهم کارفرما را به کارفرمایانی که افراد معلول را به کار می گیرند، پرداخت کند. در قانون مطرح شده که کلیه وزارتخانهها، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی مجازند تا سقف مجوزهای استخدامی سالانه خود، افراد نابینا، ناشنوا و معلولان ضایعات نخاعی واجد شرایط را به صورت موردی و بدون برگزاری آزمون استخدامی به کار گیرند.
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور هم موظف است سه درصد از مجوزهای استخدامی سالانه وزارتخانهها، سازمانها، موسسات دولتی، شرکتها و نهادهای عمومی و انقلابی را کسر و در اختیار سازمان بهزیستی کشور قرار دهد تا نسبت به برگزاری آزمون استخدامی اختصاصی برای معلولان واجد شرایط با همکاری سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور اقدام و معلولان واجد شرایط پذیرفته شده را حسب مورد به دستگاه مربوطه معرفی کند. سازمان بهزیستی کشور مجاز است در قالب اعتبارات مصوب خود، صندوق فرصتهای شغلی معلولان و مدد جویان بهزیستی را ایجاد و اساسنامه آن را به تصویب هیات وزیران برساند.
این درحالی است که اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی به بهانه حمایت از افراد دارای معلولیت در برابر مخاطرات بدون بررسی توانایی افراد واجد شرایط از به کار گیری آنان در اورژانس اجتماعی خودداری میکند. بسیاری از افراد دارای معلولیت با مدارج دانشگاهی توانایی انجام امور مددکاری در بخشهای مختلف اورژانس اجتماعی را دارند اما دفتر امور آسیب دیدگان بهزیستی کشور بدون برگزاری جلسات کارشناسی جهت سنجش توانایی این افراد تمامی آنها را بدون بررسی رد میکند.
بهزیستی با مشاهده کارت معلولیت فرد را استخدام نمیکند
بهروز مروتی؛ مدیر کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز در خصوص این موضوع توضیح داد: طبق آییننامه اجرایی بند ز ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری وظیفه احراز توانایی فرد معلول به عهده سازمان بهزیستی کشور است اما دفتر امور آسیبدیدگان بهزیستی اورژانس اجتماعی را به شرط خرید خدمت به شرکتهای خصوص واگذار کرده است اما تصمیم گیرنده نهایی به ویژه در مورد امور استخدامی سازمان بهزیستی است. تمام شعبات بهزیستی در استانها فراخوان استخدام این شرکتها را خود منتشر میکنند و افراد مجدد بعد از شرکت در آزمون و بررسی شدن مدارکشان به ستاد کل بهزیستی در تهران ارجاع داده میشوند؛ بهزیستی در این مرحله افراد دارای معلولیت را از استخدام منع میکند. نکته قابل توجه این است که بهزیستی بدون برگزاری هیچ جلسه کارشناسی برای احراز توانایی، افراد را صرفا به دلیل معلولیت رد میکند. در واقع باید کارشناسان توانبخشی حضور داشته باشند و تایید کنند که فرد قادر به انجام این کار نیست اما مسئولان مرکز کارت شناسایی افراد را میبینند و با مشاهده کارت معلولیت فرد را استخدام نمیکنند.
او ادامه داد: در دوره مدیریت قبلی در زمان مدیریت آقای قبادی دانا هیچ استخدامی در این زمینه نداشتیم البته در دورههای پیش از آن افراد استخدام میشدند اما در دورههای اخیر استخدامی صورت نگرفته است. یکی از دلایل دفتر امور آسیب دیدگان این است که میگوید نمیخواهد افراد دارای معلولیت را در مخاطره بیاندازد اما ما در پاسخ میگوییم که شرکتها میتوانند از افراد دارای معلولیت واجد شرایط در امور مشاوره و دفتری استفاده کنند و از طرفی ما اعتقاد داریم که حضور افراد دارای معلولیت به عنوان مددکار که تحصیلات مرتبطی هم دارند، برای دیگر معلولان ایجاد انگیزه میکند. بر این اساس و با توجه به شکایتهایی که معلولان از این موضوع برای ما مطرح میکردند تصمیم گرفتیم که نامهای را برای رییس جدید سازمان آقای قادری بنویسیم تا به این موضوع رسیدگی کنند.
بیکاری معلولان زمینهساز آسیبهای اجتماعی
آمار دقیقی از تعداد معلولان در کشور وجود ندارد اما براساس آنچه محمد نفریه معاون توانبخشی سازمان بهزیستی دو سال پیش با خبرگزاری ایرنا مطرح کرده تقریباً ده درصد از جمعیت کشور دچار معلولیت هستند. از جهتی معلولیت فقط به دلیل مشکلات مادرزادی ایجاد نمیشود و با توجه به آمار تصادفات در کشور سالانه تعداد زیادی از افراد دچار معلولیت میشوند و بیکاری این افراد که شاید بسیاری از آنها هم سرپرست خانواده باشند، زمینهساز آسیبهای اجتماعی میشود. در شرایط کنونی جامعه زمانی که خود سازمان بهزیستی که باید شرایط را برای اشتغال معلولان در جامعه فراهم کند از استخدام آنها بدون بررسی تواناییها سرباز میزند، نمیتوان از دیگر ارگانها انتظار داشت که نسبت به استخدام معلولان اقدام کنند.