میزان مصرف گاز به مرز هشدار رسیده است. به گفته محمدرضا جولایی، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، امسال سرما زودتر آغاز شد و مصارف گاز بشدت افزایش یافت. به این معنا که از سه هفته پیش که بارش ها آغاز شده و همچنان ادامه دارد، افزایش ۱۰۰درصدی در مصرف گاز نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته را شاهد بودیم. به نظر می رسد عدم مدیریت و عدم وجود الگوی مصرف مناسب باعث شده است که میزان تولید گاز بسیار بسیار کمتر از میزان مصرف گاز در کشور باشد. به طوری که این فاصله هر سال نیز افزایش می یابد. مشکل کجاست؟ چرا هر ساله ناترازی در حوزه گاز کشور باعث بروز مشکلات عدیده ای برای کشور می شود؟در حالی هر ساله با آغاز فصل سرما کشور با کمبود گاز و افزایش مصرف گاز مواجه می شود که به نظر می رسد افزایش تولید می تواند تنها گزینه برون رفت از این مشکل همیشگی باشد.
اردشیر دادرس، رئیس انجمن سی ان جی، اخیرا گفته است که بر اساس “معاهده و توافقی” که میان ایران و روسیه امضاء شده، ایران “حق استخراج از هشت حلقه چاه بزرگ گازی خود در دریای خزر را ندارد.”
وی گفته است: “طبق معاهده و توافق ایران و روسیه، تا زمانی که تراز گاز ایران مثبت است و تولید نسبت به مصرف داخلی جوابگو است ما حق استخراج منابع گازی دریای خزر را نداریم.”
رئیس انجمن صنفی سی ان جی در توضیح بیشتر محتوای این توافق افزوده است: اگر ایران از ذخایر گاز خود در دریای خزر برداشت کند تولید آن به ۱۸/۲ درصد ذخایر گاز دنیا می رسد و جای روسیه را به عنوان اولین تولیدکننده گاز در جهان می گیرد. به گفتۀ اردشیر دادرس بر اساس معاهده امضا شده میان دو کشور این حق از ایران سلب شده است و در نتیجه “ایران حق برداشت از هشت حلقه چاه بزرگ گازی خود در دریای خزر را که در محدوده آبی ایران است ندارد.”
اما در پی این اظهارنظرها سفارت روسیه در تهران سخنان رییس انجمن صنفی سی‌ان‌جی درباره محدودیت برای برداشت ایران از منابع گازی دریای خزر را تکذیب کرد. سفارت روسیه تاکید کرد: “این بیانات منطبق بر واقعیت نمی باشد و تحریک هدفمند در جهت تضعیف روابط دوستانه روسیه و ایران می باشد.”
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز پیشتر این ادعا را تکذیب کرده بود. جلالی در این باره گفت: در طول ٢٠ ماهی که به عنوان سفیر در روسیه هستم چنین موضوعی نبوده است ولی متاسفانه هر از چند گاهی خبرهایی در فضای رسانه ای برای تاثیرگذاری بر روابط ایران و روسیه منتشر می شود.
حال چه باید کرد؟ ما هر سال گرفتار این چرخه می شویم که در تابستان آب نداریم و در زمستان گاز نداریم که برق نیروگاه ها را تامین کنیم و از یک سو با قطعی برق و گاز و از سوی دیگر با سوزاندن مازوت و گازوئیل در نیروگاه ها و در پی آن آلودگی شدید شهرها و محیط زیست مواجه می شویم. گفتگوی رکنا با نرسی قربان، تحلیلگر حوزه نفت و گاز در این خصوص و همچنین ادعاهای مطرح شده از سوی اردشیر دادرس را در ادامه بخوانید:
اظهارات آقای اردشیر دادرس از نظر کارشناسی تایید نمی شود
نرسی قربان درخصوص ادعای مطرح شده از سوی اردشیر دادرس، گفت: من در جلسه مجازی اتاق تهران که آقای اردشیر دادرس این مساله را عنوان فرمودند، حضور داشتم. آقای دادرس در این جلسه صحبت از ذخایر گازی کردند و گفتند ما در دریای خزر ذخایر بزرگ گازی داریم و اگر روسیه اجازه می داد که ما این ذخایر را توسعه دهیم، ایران می توانست از نظر جایگاه تولید گاز در جهان از روسیه جلوتر باشد.
این مساله از نظر کارشناسی یک اشکال عمده دارد و این که ذخایر گاز ارتباطی با تولید گاز ندارد. در حال حاضر ذخایر زیادی در کشور وجود دارد، مانند حوزه های گازی کیش و بسیاری از حوزه های گازی که هنوز به مرحله تولید نرسیده است. این دلیل نمی شود که چون به تولید نرسیده است، ذخایر ما محسوب نمی شوند.
در نتیجه اگر هم این موضوع که روسیه اجازه تولید گاز از ذخایر گازی دریای خزر را به ایران نداده است، پس ذخایر گازی ایران عقب افتاده است، حقیقت داشته باشد، از نظر کارشناسی مورد تایید نیست. گاز در ذخایر گازی ما وجود دارد و ارتباطی به بحث تولید ندارد.
این کارشناس حوزه انرژی در پاسخ به این سوال که آیا ادعای مطرح شده از سوی آقای دادرس از پایه بی اساس است، گفت: من از قراردادهای محرمانه بی خبر هستم. فقط می توانم بگویم که ذخایر گاز ارتباطی به تولید ندارد و این تولید می خواهد با اجازه باشد یا بدون اجازه باشد. این مسائل مهم نیست. اگر ذخایری داریم، پس داریم.
مشخص نیست این ذخایر گازی کجا واقع شده است
وی در پاسخ به این سوال که این ذخایر کجا قرار دارند، گفت: مشخص نیست این ذخایر گازی در دریای خزر کجا قرار دارد. در خاک ایران است یا در مرز است. اگر در مرز باشد بین کشورهای هم مرز تقسیم می شود. اگر مشترک هم باشد، ما با روسیه هم مرز نیستیم که بخواهیم ذخایر اشتراکی داشته باشیم. هنوز مشخص نیست این ذخایر کجا واقع شده است.
در مقابل مصرف، میزان تولید گاز بالا نرفته است
در ادامه این تحلیلگر حوزه نفت و گاز درخصوص بالارفتن مصرف گاز در کشور گفت: مصرف ما بالاتر رفته است، از طرفی هم مقدار زیادی گاز هدر می شود و به صورت فنی این موضوع مصرف را بالا می برد و نمی توانیم جلوی هدر رفتن گاز را بگیریم. میزان مصرف داخلی گاز بالا رفته است و در مقابل تولید گاز بالا نرفته است.
در حال حاضر مشترکان در بخش خانگی و بخش صنعت قیمت هایی که می پردازند قیمت های یارانه ای است. ما به عنوان کشوری که دومین ذخایر گاز دنیا را دارد باید سعی کنیم تولیدی که داریم حداقل تا ۵ سال دیگر دو برابر کنیم. در این صورت می توانیم برای مصارف داخلی و جایگزین شدن گاز با نفت و هم برای صادرات برنامه ریزی کنیم، البته در شرایطی که تحریم نباشیم.
ما باید به دنبال این باشیم که تولید گاز را بالا ببریم و مصرف هم با جلوگیری از هدر دادن گاز و استفاده بهینه از آن کاهش دهیم. ما باید از نظر فنی بتوانیم جلوی هدر رفتن گاز را بگیریم.
به دلیل تحریم ها قطعات خارجی وارد نشده است
نرسی قربان درخصوص مشکلاتی که در حوزه تولید گاز وجود دارد، گفت: مشکل تولید گاز در کشور مساله جدیدی نیست. تولید گاز نیاز به میلیاردها دلار سرمایه گذاری دارد. هر فاز پارس جنوبی چندین میلیارد دلار سرمایه گذاری لازم داشت. این سرمایه گذاری ها به دلیل تحریم انجام نشده است. به دلیل تحریم قطعات خارجی وارد نشده است. شرکت های داخلی هم که توان سرمایه گذاری داشتند مقداری کار کردند ولی به اندازه کافی نتوانستند کاری انجام دهند.
مشکل اصلی سرمایه گذاری در منابع گاز است. ما منابع گاز بسیار بالایی داریم و سرمایه گذاری های لازم برای تولید از این منابع انجام نگرفته است. دوم این که از لحاظ تکنولوژی تولید گاز، با وجود این که ما سال ها است که در این زمینه تا اندازه ای خودکفا شده ایم، شاید اگر تکنولوژی شرکت های بزرگ بین المللی وارد سیستم تولید ما شود، بتواند بهتر و سریع تر تولید گاز کشور را بالا ببرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا بازهم مجبور هستیم امسال مازوت بسوزانیم، گفت: به طور کلی اگر نتوانند گاز به اندازه کافی تولید کنند، یا باید قیمت گاز را گران کنند که مصرف کم شود که این گزینه محتمل نیست. یا این که از سوخت های فسیلی مثل مازوت، گازوئیل و غیره استفاده کنند. یا این که از انرژی های تجدیدپذیر استفاده کنند که در این مورد هم سرمایه گذاری انجام نشده است.
صنعت نفت و گاز ایران به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد
نرسی قربان در پاسخ به این سوال که چه باید کرد، گفت: صنعت نفت و گاز ایران به گفته وزیر اوجی، احتیاج به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری دارد. این گفته هم مساله جدیدی نیست و سالهاست گفته شده است که این صنعت احتیاج به سرمایه گذاری کلان دارد. اگر نمی توانیم از راه برجام و رسیدن به یک نتیجه مثبت اقدام کنیم، باید راه های دیگر را بررسی کنیم. می توانیم از سرمایه گذاران و کسانی که به برجام اهمیت نمی دهند و تمایل دارند که در ایران سرمایه گذاری کنند استفاده کنیم. سرمایه گذاران در ایران پتانسیل این که میلیاردها دلار صرف سرمایه گذاری در این حوزه کنند را ندارند.
امسال هم مجبور هستیم مازوت بسوزانیم
وی در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط کاهش مصرف مردم و صنایع می تواند به کمبود گاز کمک کند که بتوانیم از مازوت استفاده نکنیم، گفت: به نظر نمی رسد برای امسال امکان پذیر باشد که از مازوت استفاده نکنیم. می توانیم از هدر رفتن گاز در لوله ها و سیستم انتقالی کهنه و هرجایی که نشت گاز وجود دارد جلوگیری کنیم. اما این موارد کارهایی است که ماه ها طول می کشد و بایستی با دقت و سرمایه به این حوزه ورود کنیم و این مساله به زمستان امسال نمی رسد. کاهش مصرف صنایع و بالا بردن قیمت گاز بر روی همه مسائل تاثیرگذار است و با کاهش تولید، صنعت نمی تواند تولیدی که باید را داشته باشد.
در حال حاضر کشوری نیست که حاضر باشد به ما گاز بدهد
نرسی قربان در آخر درباره این که می توانیم در فصل سرما گاز وارد کنیم و در فصل گرما گاز صادر کنیم، گفت: قراردادهای گاز معمولا سالانه بسته می شود و نمی شود چند ماه گاز بدهیم و چند ماه گاز ندهیم. ما پیش از این از ترکمنستان گاز وارد می کردیم، اما به دلیل مسائلی که پیش آمد، دیگر منتفی شد. در حال حاضر کشوری نیست که حاضر باشد به ما گاز بدهد. صادرات به ترکیه همیشه در زمستان با مشکل روبرو بوده است. در حال حاضر به ترکیه، ارمنستان و عراق گاز صادر می کنیم و اگر این صادرات را قطع کنیم مشتری های خود را از دست می دهیم.
منبع: رکنا
