شرکت زغال سنگ کرمان که از شرکت‌های زیر مجموعه صندوق بازنشستگی فولاد است، بیش از یک دهه است که با برون سپاری کار برخی معادن به بخش خصوصی و پیمانکاران آن، کارگران را در معرض بی‌ثباتی و تهدید امنیت شغلی قرار داده است.
پابدانای جنوبی، چشمه‌پودنه، گله‌توت، سراپرده، باب شکون و معدنجو، اینها اسامی مهم‌ترین معادن استان کرمان هستند که علی رغم سوددهی بالا برای استان، این روزها تبدیل به صحنه اعتراضات معدنچی‌های کرمانی شدهاست.
دستمزدهای پایین و تبعیض میان کارگران معادن نیمه دولتی و خصوصی کرمان باعث شده تا آنان همراه فرزندان و همسرهایشان مقابل معادن دست به اعتراض بزنند و جویای حق پایمال شده خود شوند. پرداخت به موقع بیمه‌ها و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل مطابق با شرکت معادن زغال سنگ، از دیگر خواسته‌های کارگران است. آنان می‌گویند از وعده‌ها خسته‌اند و تداوم وضع فعلی را با توجه به افزایش هزینه‌های معیشت برای خود و خانواده‌هایشان دشوارتر از گذشته می‌بینند. وضعیت نابه‌سامان معدنچی‌های کرمانی مربوط به چند روز یا چندماه اخیر نیست؛ بلکه سالیان سال است که این اوضاع برای کارگران معدن وجود داشته اما چه اتفاقی افتاد که معدنچی‌ها دیگر نتوانستند بغض فروخورده خود را کنترل کنند ودر نهایت فریاد اعتراض برآورند؟
تبعیض میان پرداختی‌ها بین کارگران معادن بخش خصوصی و بخش نیمه دولتی که اخیراً خیلی پررنگ تر هم شده، مهم‌ترین دلیلی است که باعث شده کارگران کرمانی دیگر وضعیت موجود را تحمل نکنند. به گفته کارگران با وجود اینکه شرایط کار یکی است، اما دستمزدها متفاوت است. بنابر گزارش منابع محلی؛ حقوق اغلب کارگران معادن خصوصی بین ۳ تا ۵ میلیون تومان است و سوابق کاری آنها بین ۵ تا ۱۵ سال است. با این حال این گروه از کارگران در مقایسه با همکاران خود در معادن بخش نیمه دولتی، حقوق به مراتب کمتری دریافت می‌کنند. این در حالیست که به گفته کارگران، حق تونل، سختی کار و ضرر و زیان جسمی ناشی از کار در معدن به کارگران بخش نیمه دولتی تعلق می‌گیرد؛ اما کارگران معادن خصوصی از آن بی‌بهره‌اند.
حضور خانواده‌های معدنچی در اعتراضات
در این اعتراضات تنها معدنچی‌ها حضور ندارند؛ بلکه آنان خانواده‌هایشان را نیز پای گود آوردند تا اگر صدای کارگر شنیده نمی‌شود، حداقل صدای خانواده‌اش شنیده شود و فکری به حال آنان شود. در فیلم‌هایی که از تجمعات کارگران معادن بخش خصوصی کرمان منتشر شده، خانواده‌ها و همسران کارگران در کنار آنها حضور دارند. در یکی از فیلم‌های منتشر شده یکی از زنان در حضور مقامات شهر زرند می‌گوید: چرا هیچکس به فکر کارگران نیست. چرا حق این کارگران را پایمال می‌کنید. کارگری که وقتی از خانه بیرون می‌رود، هیچ امیدی به بازگشتش نیست. کجاست مسئولی که به داد اینها برسد. این کارگران در شرایط سخت نمی‌توانند بیش از ۱۵ سال کار کنند، اما اغلب آنها بیش از اینها سابقه کار دارند، آنهم با ماهی ۴ میلیون! بچه‌های ما در شرایط سخت بزرگ می‌شوند. ما نمی‌توانیم یک کیلو میوه برای بچه‌هایمان بخریم. روز اول مدرسه نمی‌توانستیم برای بچه‌هایمان کفش و لباس بخریم. کدام مسئول به درد دلِ من و شما می‌رسد!
کارگران می‌گویند از اواسط هفته گذشته اعتراضات صنفی خود را با برگزاری تجمعاتی آغاز کرده‌اند، اما وقتی پاسخ روشنی در خصوص پیگیری وضعیت خود از مسئولان دریافت نکردند، در سه‌راهی دشتخاک تجمعات خود را ادامه دادند، تا شاید به مطالبات آنها رسیدگی شود. با وجود مسالمت آمیز بودن اعتراضات و شعار‌های سرداده شده توسط کارگران و حضور زنان و کودکان در کنار معترضان؛ صبح امروز ماموران یگان ویژه با استفاده از ماشین آب پاش تلاش کرده‌اند، معترضان را متفرق کنند. کارگران می‌گویند در جریان این برخورد، یک زن و یک کودک دچار مصدومیت شدند و به بیمارستان انتقال پیدا کرده‌اند.
تاریخچه اعتراضات معدنچی‌های کرمانی
اعتراضات کارگران معادن کرمان به وضعیت نابه‌سامان خود اولین بار نیست که رخ می‌دهد؛ بلکه سالیان سال است این کارگان با مشکلات و تبعیض از سوی کارفرمایان خود مواجه هستند و هنوز هم شرایطشان تغییری پیدا نکرده است. اعتراضات کارگران معادن زغال سنگ کرمان از سال ۸۸ همزمان با طرح واگذاری شرکت در دولت احمدی نژاد آغاز شده و در سال ۹۲ به اوج خود رسید. همین چند وقت پیش تیغ خصوصی‌سازی به شرکت زغالسنگ کرمان رسیده بود و باعث هراس کارگران آن شد و کارگران معادن زغالسنگ کرمان نیز در اعتراض به عدم شفافیت شرکت در مقابل آن تحصن کردند. حدود ۱۵۰۰ کارگر که تعداد زیادی از آنها در برابر شرکت زغالسنگ کرمان به همراه خانواده هایشان در چادر و ماشین شب را به صبح رساندند و تا به امروز این ماجرا ادامه داشته و حالا این زخم قدیمی به گونه‌ای دیگر سر وا کرده است.
مشکلات متعدد کارگران معدن کرمان در سالهای اخیر
شرکت زغال سنگ کرمان که از شرکت های زیر مجموعه صندوق بازنشستگی فولاد است، بیش از یک دهه است که با برون سپاری کار برخی معادن به بخش خصوصی و پیمانکاران آن، کارگران را در معرض بی‌ثباتی و تهدید امنیت شغلی قرار داده است. در سالهای گذشته بارها کارگران معادن مختلف کرمان، در اعتراض به قراردادهای موقت، دستمزدهای پایین، عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، سختی و شرایط نامناسب کار، اعتراضاتی برگزار کرده بودند. تجربه کار با پیمانکاران در برخی از معادن این شرکت شرایط استثمارگونه‌ای را برای کارگران ایجاد کرده است که علاوه بر نداشتن امنیت شغلی در نتیجه گسترش قراردادهای موقت؛ به لحاظ ایمنی نیز در شرایط نامناسبی قرار دارند. هر سال تعدادی از کارگران این معادن دچار آسیب‌های بدنی و ضایعات نخاعی می‌شوند که به دلیل عدم پرداخت حق بیمه یا تاخیر در پرداخت آن از سوی کارفرمایان، کارگران را برای پیگیری درمان دچار مشکلات متعددی می‌کند. استثمار کارگران در معادن بخش خصوصی در حالی تداوم دارد که به دلیل تحت فشار قرار گرفتن کارگران از سوی کارفرمایان و همچنین عدم وجود تشکل‌های مستقل کارگری، اعتراضات صنفی در این معادن که به طور متناوب برگزار می‌شود کمتر تحت پوشش خبری قرار می‌گیرد.
استاندار کرمان چه می‌گوید؟
در نهایت اما پس از چند روز اعتراض و اعتصاب کسی صدای معدنچی‌های کرمانی را نشنید و آنان این بار مقابل استانداری کرمان دست به تجمعات زدند. علی زینی‌وند، استاندار کرمان در ادامه به این تجمعات و اعتراضات واکنش نشان می‌دهد و می‌گوید: کارگران یکسری خواسته هایی دارند که برخی از آنها نیاز به تغییر قانون و تصمیمات دولت دارد و این موارد را نیز جمع بندی و منعکس کردیم که یک پروسه طولانیست و مختص استان کرمان نیست. از همان روز اول که کارگران شهربابک اعتراض کردند و بعد در شمال استان تجمعات آغاز شد، بلافاصله جلسه و کارگروه ویژه‌ای با تمام اختیارات که همه دستگاه‌ها عضو آن هستند، تشکیل دادیم.
زینی‌وند در ادامه اظهار دارد: همه مدیران معادن زغالسنگ را به استان فراخوان کرده و برخی جلسات برای آقایان تشکیل شد و نمایندگان کارگران بوده اند و بعضا یک جلسه پیوسته هشت ساعت به طول انجامیده و در واقع صدها ساعت در این مدت جلسه برگزار کردیم. کارگران یکسری خواسته‌هایی دارند که برخی از آنها نیاز به تغییر قانون و تصمیمات دولت دارد و این موارد را نیز جمع‌بندی و منعکس کردیم که یک پروسه طولانیست و مختص استان کرمان نیست به عنوان مثال در طرح طبقه بندی مشاغل باید اتفاقاتی بیفتد و بعضا نیاز به تغییر قوانین در مجلس و تغییر مصوبات در دولت ممکن است، داشته باشد که در اختیار استان نیست اما باز منتقل کردیم و گفتیم همه حقوق کارگران را لحاظ کنند.
در پایان لازم به یادآوری است که وضعیت معیشت کارگران در کرمان و طور کلی در کشور به قدری وخیم شده است که بخش عظیمی از آنان در زیر خط فقر زندگی می کنند. کارگران معادن در وضعیت دشوارتری نسبت به بقیه کارگران هستند و حوادث کار معدن هر لحظه جان شان را در معرض خطر قرار می‌دهد؛ لذا امیدواریم مسئولان استان کرمان و به طور کلی مسئولان کشور تنها با تشکیل جلساتی که خروجی مناسبی هم ندارد؛ نسبت به حل معضلات کارگران اکتفا نکنند.