طاعون نشخوارکنندگان یک بیماری ویروسی واگیر در بز و گوسفند است که حیات وحش کشور را درگیر کرده است.
طاعون حیوانات بیماری که در تمام ادوار در کشور ما هزاران کشته بر جای گذاشته و آمار اعلام شده در هر سال هم نتوانست مانع کاهش تلفات در سال‌های آتی شود چرا که راهکار‌ها و اقدامات، بهبودی پیدا نکرد و اوضاع حیات وحش ایران هر دفعه با موج و شیوع جدید این بیماری نابسامان‌تر از گذشته میشود.
محمدعلی یکتانیک کارشناس محیط زیست و تیمارگر حیات وحش در این رابطه اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین معضلات محیط زیست ایران در ارتباط با حیات وحش بیماری‌ها است، چه بیماری‌هایی که پستانداران را درگیر می کند و چه بیماری‌هایی که پرندگان را درگیر میکند و متاسفانه در حال حاضر کشورما در نتیجه مدیریت ضعیف محیط زیست در این حوزه جزء رکوردداران جهانی شده است.
وی ادامه داد: در حوزه پرندگان ما درگیر بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان که بیماری بسیار مرگباری برای پرندگان وحشی و اهلی به حساب می‌آید هستیم و علت آن رعایت نکردن پروتکل‌های دامپزشکی است که باعث شده این ویروس در کشور ما بومی شود و در همه فصول بروز پیدا کند در دو زمستان گذشته نیز در پناهگاه حیات وحش میانکاله جمعیت‌های بسیاری از انواع پرندگان مهاجر تا سر حد انقراض جمعیت‌های منطقه‌ای در اثر بیماری نابود شدند.
این کارشناس محیط زیست بیان کرد: اما درباره بیماری طاعون نشخوار کنندگان کوچک باید گفت این بیماری سال‌ها است که در مناطق حفاظت شده کشور ما حیوانات و به خصوص سُم دارانی مانند قوچ و میش و کَل و بز را قلع و قمع میکند البته در این خصوص آمار دقیقی منتشر نشده است؛ مواردی بوده که مشاهده شده درسال‌های گذشته و در برخی از استان‌ها همزمان با بروز طاعون نشخوار کنندگان کوچک پروانه شکار هم به شکارچیان داده شده و این موضوعی است که تاثیر به سزایی در نابودی محیط زیست و حیات وحش دارد.
یکتانیک افزود: لازم به ذکر است که این بیماری مخصوص چهارپایان است و با نام طاعون نشخوار کنندگان کوچک یا طاعون بزی و یا نام مخفف ppr شناخته میشود با این وجود که این نوع طاعون به انسان سرایت نمی کند نمی‌توان گفت این بیماری با انسان بی ارتباط است چرا که این بیماری بین دام اهلی و وحشی مشترک است و زمانی که دام‌های اهلی درگیر این بیماری می‌شوند اگر مداوا نشوند تبعات اقتصادی به بار می‌آورند.
وی بیان کرد: آمار تلفات حیات وحش در نتیجه این بیماری تعدد و گسترش فراوانی دارد و این در نتیجه مستقیم عدم واکسیناسیون دام‌های اهلی میباشد که در طبیعت چرانده می‌شوند و در نتیجه، اشتراک با منابع آب و مرتع باعث انتقال این بیماری مرگبار به دام‌های وحشی مانند کل و بز و قوچ و میش و در مواردی آهو می‌شوند.
واکسیناسیون طاعون درست مانند واکسیناسیون کرونا
یکتانیک گفت: در رابطه با واکسیناسیون این نکته مهم وجود دارد که در حال حاضر واکسیناسیون دام های اهلی در دو صورت انجام میشود مورد اول اینکه این دام ها در حاشیه ی مناطق طبیعی باشند و مورد دوم اینکه در مناطقی که این بیماری شیوع پیدا کرده باشد در حالی که ما به دلیل جابه جایی دام ها، خرید و فروش مدام دام ها و قاچاق دام که به شکل گسترده انجام میشود باید واکسیناسیون سراسری انجام دهیم که این واکسیناسیون درست مانند واکسیناسیون کرونا است و در صورت سراری نبودن این زنجیره قطع نخواهد شد.
این تیمارگر حیات وحش تصریح کرد: این بیماری بسیار مهلک است و در دام‌های اهلی به محض اینکه چوپان و دامدار متوجه درگیری دام می‌شوند آن ها را جمع آوری می‌کنند و مداوا میکند، اما این امر صرفا درباره دام‌های اهلی صدق میکند و برای دام‌های وحشی تنها اقدامی که می‌تواند صورت بپذیرد جمع آوری لاشه‌ها است و البته تلفات بسیار سنگین است که نباید از این موضوع چشم پوشی کرد.
یکتانیک تاکید کرد: در کشور ما بین قوچ و میش (گوسفند وحشی) و کل و بز (بز وحشی) و بعضا آهو تاکنون این بیماری گزارش شده است که علت بروز آن عدم هماهنگی بین سه ارگان سازمان محیط زیست جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی است؛ سازمان جهاد کشاورزی بدون ضابطه پروانه چرای دام در طبیعت صادر میکند، حتی این ارگان اعلام کرده است که تا ۴ برابر ظرفیت و توان طبیعی مراتع در کشورمان دام اهلی داریم.
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
این کارشناس محیط زیست مطرح کرد: این در حالی است که بسیاری از مراتع امروزه ویران شده و از بین رفته اند، ما در برخی از پارک‌های ملی کشورمان که ورود دام ممنوع است دام اهلی داریم و این دام‌ها از چراگاه مشترک و منابع آبی مشترک با حیات وحش استفاده می‌کنند همچنین عدم واکسیناسیون باعث میشود که روند این بیماری ادامه پیدا کند و تا زمانی که یک اقدام جدی صورت نگیرد و یک واکسیناسیون سراسری انجام نشود عملا واکسیناسیون‌های مقطعی تاثیری ندارد و نوشدارو بعد از مرگ سهراب است.
وی ادامه داد: این بیماری عمدتا در مناطق مرکزی کشورما مشاهده میشود و امسال که سال خشکی را پشت سر می‌گذاریم این بیماری در مناطق شمالی‌تر هم قابل رویت شده است و عمده تلفاتی که داشتیم در مناطق حفاظت شده استان‌های مرکزی، اصفهان، کرمان، یزد، خراسان و بخش‌هایی از تهران بوده اند و متاسفانه در البرز و مازندران هم گزارش‌های جدید وجود دارد.
یکتانیک افزود: به طور مثال در استان البرز و در رشته کوه البرز و یا در مناطقی که اقلیم خیلی خشک ندارند این بیماری سابقه مستندی نداشته است.
این تیمارگر حیات وحش گفت: یکی از تبعات از بین رفتن پوشش گیاهی، آلودگی فزاینده هوا، سو مدیریت منابع آبی متعاقب همه آن‌ها خشکسالی که به عینه ما آن را تجربه میکنیم بروز این بیماری در مناطقی است که در گذشته سابقه نداشته و جزء مناطق سرسبز و با مراتع قوی‌تر و منابع آبی بیشتر بوده.
وی افزود: در سال‌های گذشته در منطقه خجیر تهران کل و بز‌های وحشی پس از بروز پی پی آر قتل عام شدند در منطقه ۷۰ قله استان مرکزی نیست پس از شیوع طاعون نشخوارکنندگان بیش از هشتاد درصد جمعیت کل و بز‌های وحشی منطقه از بین رفتند. این بیماری سم داران وحشی را قلع و قمع میکند.
با توجه به شرایط به وجود آمده تنها یک جمله میتوان گفت؛ ما باید به داد حیات وحش کشورمان برسیم.
و، اما از امروز به آیندگان چه خواهیم گفت؟
برخی از ما نسل اشتباهات جبران ناپذیر هستیم نسلی که طوفان‌ها با انواع و اقسام نام‌ها حیات وحشش را درنوردیده؛ و شاید تکرار این جمله که حیات وحش ایران دردمند است تنها تکرار یک حقیقت تلخ باشد و نه مرهم برای حیات وحش کشورمان…