بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک جثه که طی دو روز اخیر در استان البرز و مازندران و خراسان شمالی تایید شده، نگرانی‌هایی را بابت سرایت آن به سایر مناطق و استان‌های کشور به وجود آورده است. به گفته مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به ورود دام و گله‌های اهلی به مناطق حفاظت شده سازمان و استفاده حیات وحش و دام اهلی از آبشخورهای مشترک، احتمال سرایت و گسترش این بیماری وجود دارد.
بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک(PPR) یکی از مهمترین بیماری‌های ویروسی واگیر دامی است که طی سال‌های گذشته موجب تلفات زیادی در بین علفخواران وحشی کشور شده است. عامل این بیماری یک ویروس است که منجر به بروز یک بیماری حاد می‌شود و معمولا در درجه اول کل و بز و قوچ و میش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک در ایران بیشتر از دام‌های اهلی آلوده به این بیماری که واکسیناسیون نشده‌اند و از طریق آلوده شدن علوفه مرتعی و آبشخورهای مشترک میان حیات وحش و دام اهلی به حیات وحش منتقل می‌شود. حیات وحش نیز به‌علت حساسیتی که به این بیماری دارند در بسیاری از موارد پس از ابتلا تلف می‌شوند.
کنترل و مدیریت بیماری در بین حیات وحش تنها از راه پیشگیری موفق خواهد بود چراکه درصورت آلوده و بیمار شدن حیات وحش به هر نوع بیماری به‌ویژه بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک جثه، درمان آن‌ها در یک سطح وسیع اقدامی سخت و غیرممکن خواهد بود. درمان دام اهلی پس از ابتلا به این بیماری نیز تقریبا غیر ممکن است و اگر دامداران دام‌های خود را واکسیناسیون یا واکسیناسیون آن‌ها را تکمیل نکرده باشند و دام آلوده‌ای را وارد گله کنند، پس از گذشت چند روز علائم بیماری مشاهده و تلفات به‌سرعت شروع می‌شود. سرعت تلف شدن دام و حیات وحش در پی ابتلا به این بیماری بسیار بالاست و گاهی تلفات بین ۸۰ تا ۹۰ درصدی و حتی صد در صدی گله‌های حیات وحش به‌ویژه کل و بز که حساس‌ترین گونه‌است را به‌همراه دارد.
از آنجایی که تنها راه کنترل بیماری‌های حیات وحش به‌ویژه طاعون نشخوارکنندگان کوچک پیشگیری است بنابراین دامداران باید پروتکل‌های بهداشتی که سازمان دامپزشکی کشور اعلام می‌کند را رعایت و نسبت به واکسیناسیون به‌موقع گله‌های دام خود اقدام کنند تا از آسیب رسیدن به گله‌های حیات وحش و تلف شدن دام‌های خود جلوگیری کنند.
شهاب الدین منتظمی – مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – به پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به دنبال دریافت گزارش‌های دریافتی مبنی بر تلفات جمعیت قوچ ، میش و کل و بز در استان‌های مازندران،البرز و خراسان شمالی هماهنگی‌هایی انجام شد و از همکاران درخواست شد جهت نمونه‌برداری و ارسال لاشه‌های درگیر با این بیماری به سازمان دامپزشکی وآزمایشگاه‌های مربوطه اقدامات لازم را انجام دهند.
وی خاطرنشان کرد: در گزارش‌های دریافتی از سوی دامپزشکی به بیماری طاعون اشاره شده بود. از این رو همکاران ما درسازمان محیط زیست بلافاصله اقدامات اولیه جهت کنترل این بیماری را به عمل آوردند .
منتظمی ادامه داد: اجرای دستورالعمل‌های صادره از سوی سازمان دامپزشکی جهت کنترل واقدامات اولیه به سرعت صورت گرفت همچنین این دستورالعمل جهت اجرا به سایر ادارات کل استان های کشور ابلاغ شد .
وی درباره دیگر اقدامات فوری جهت کنترل این بیماری گفت: افزایش گشت‌زنی در مناطق اعلام شده جهت کنترل و احیانا پیدا شدن لاشه ها با مشخصات گفته شده در دستور کار قرار گرفت. به همکاران اعلام شده که در صورت پیدا شدن هرگونه لاشه ضمن جمع‌آوری آن طبق اقدامات ابلاغی دستور العمل مراتب پیشگیری را رعایت کنند زیرا یکی از عوامل مهم انتشار این بیماری رها بودن لاشه‌ها در محیط های طبیعت است.
منتظمی ضمن تأکید مجدد بر رعایت دستورالعمل‌ها درباره سایر اقدامات به عمل آمده گفت: از دیگر اقدامات به عمل آمده می‌توانیم به ضدفونی کردن آبشخورها و محل تلاقی عبور ومرور گله دام های اهلی اشاره کرد.
مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش خاطر نشان کرد: اگر چه سازمان دامپزشکی همچون سال‌های گذشته در خصوص واکسیناسیون دام های اهلی را در دستور کار خود قرار داده است اما متاسفانه یکی از اصلی‌ترین دلایل درگیر شدن جمعیت حیات وحش، ورود دام و گله‌های اهلی به مناطق حفاظت شده سازمان و گذر از این مناطق بوده است که با توجه به شرایط خشکسالی، کمبود آب و استفاده مشترک حیات وحش و دام اهلی از آبشخورهای مشترک، احتمال سرایت و گسترش این بیماری وجود دارد.
وی شود: لازم است رعایت دستورالعمل‌ها، کنترل و مراقبت‌ها را حتما باید در دستور کار قرار داد همچنین اگر تلفاتی مشاهده شد حتما به سازمان دامپزشکی استان مربوطه اطلاع رسانی شود. از مردم نیز درخواست می‌کنم در صورت مشاهد لاشه یا تلفات حیوانی حتما با ادارات محیط زیست مستقر در هر استان و یا پل ارتباطی سازمان حفاظت محیط زیست با شماره ۱۵۴۰ اطلاع رسانی کنند.
هرچند بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک جثه قابل سرایت به انسان نیست و برای انسان‌ها خطری ندارد اما حالا با تایید شیوع این بیماری در سه استان طی روزهای اخیر نگرانی‌ها بابت شیوع گسترده‌تر این بیماری میان علفخوارانی چون کل و بز و قوچ و میش در سایر مناطق و استان‌های کشور افزایش یافته است البته ادارات حفاظت محیط زیست و دامپزشکی استان‌هایی از جمله همدان، مرکزی، گیلان و تهران اعلام کرده‌اند که تاکنون موردی از شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در حیات وحش استان مربوطه گزارش نشده است.