شهروندان کشورهای عضو اتحادیه اروپا از دیروز شنبه ۳ ژوئیه (۱۲ تیر) برای همیشه با ظروف یکبار مصرف پلاستیکی خداحافظی کردند زیرا دستورالعمل مربوط به ممنوعیت تولید، خرید و فروش و کاربرد این محصولات که در سال ۲۰۱۹ تصویب شده بود، از امروز اجرایی شده است.
اقلام ممنوعه در این دستورالعمل شامل ۱۰ مورد از جمله بشقاب، لیوان و فنجان قهوه، کارد و چنگال و قاشق، نی نوشیدنی، گوش‌پاک‌کن و حتی چوب بادکنک است.
همچنین قطعاتی از جنس پلیمرهای مصنوعی که برای نگه داشتن فنجان قهوه و لیوان نوشیدنی به کار می‌روند از این پس در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا تولید و عرضه نخواهد شد.
علاوه بر این وسایل، ظروف یکبار مصرفی هم که از مواد پلاستیکی بیولوژیک یا طبیعی تهیه شده در اتحادیه اروپاممنوع خواهد بود.
به فروشندگان محصولات یکبار مصرف اجازه داده شده است که اقلامی را که از قبل در انبارشان وجود داشته بفروشند، اما آنها از این پس باید محصولاتی را جایگزین ظرف‌های پلاستیکی کنند که قابلیت بازیافت داشته باشند.
در حال حاضر حدود ۷۰ درصد زباله‌های دریایی در اروپا را ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تشکیل می‌دهند. با این حال کاربرد برخی دیگر از محصولات پلاستیکی یکبار مصرف مانند بطری‌های نوشیدنی و ظروف بسته‌بندی غذا همچنان در اروپا مجاز است.
هدف نهایی از اجرای این دستورالعمل اجرای برنامه برای ایجاد «اقتصاد چرخشی بدون زباله و بدون آلودگی» در اتحادیه اروپا است که مطابق آن قرار است تمام مواد یکبار مصرف پلاستیکی باقیمانده در این منطقه تا سال ۲۰۳۰ قابل استفاده مجدد یا بازیافت بشوند.
پلاستیک یکبار مصرف فیلتر موجود در ته سیگار نیز از مواد مخرب برای محیط زیست محسوب می‌شود. در ماده ۸ دستورالعمل اتحادیه اروپا آمده است که تولیدکنندگان دخانیات موظفند هزینه پاکسازی آلودگی‌های ناشی از ته سیگار حاوی فیلترهای پلاستیکی را پرداخت کنند.
در سپتامبر ۲۰۲۰، کنشگران ضد پلاستیک ۱۴۲ هزار ته سیگار را از خیابان‌های سراسر هلند جمع کردند.
با این که مواد پلاستیکی یکبار مصرف پزشکی نیز اثرات زیانبار قابل توجهی بر محیط زیست می‌گذارند، در دستورالعمل اتحادیه پیشنهادی برای کاهش این اثرات داده نشده است. در دوران کرونا که بعد از تصویب این دستورالعمل آغاز شد، واردات ماسک صورت به اتحادیه اروپا در مقایسه با شرایط عادی قبل از آن بیش از دو برابر شده است. این افزایش در حالی اتفاق افتاده که تولیدات خود اتحادیه اروپا نیز افزایش یافته است.
شاگرد اول‌ها
کشورهای عضو اتحادیه اروپا قوانین خود را برای اجرای دستورالعمل ممنوعیت ظروف پلاستیکی یکبار مصرف تنظیم کرده‌اند، اما در این میان چند کشور شاگرد برتر کلاس بوده و پیشروتر عمل کرده‌اند. برخی از این کشورها حتی تصمیم گرفته‌اند اقلامی را به سیاهه این وسایل ممنوعه بیفزایند.
در فرانسه علاوه بر دستورالعمل یاد شده، بیشتر بسته‌بندی‌های میوه و سبزیجات نیز به عنوان بخشی از «قانون اقتصاد چرخشی و مبارزه با زباله» که در فوریه سال ۲۰۲۰ تصویب شد، ممنوع خواهد شد. همچنین در این کشور کیسه‌های پلاستیکی چای (تی‌بگ)، شیرینی و بسیاری از اسباب‌بازی‌های پلاستیکی ممنوع می‌شود.
ممنوعیت ظروف یکبار مصرف در فرانسه دو روز زودتر از بقیه کشورها، یعنی از روز یکم ژوئیه آغاز شد.
آلمان نیز در ماه نوامبر سال گذشته تصمیم گرفت ظروف غذای یونولیتی را هم به فهرست مندرج در این دستورالعمل بیفزاید.
در لوکزامبورگ، فروش ظروف یکبار مصرف از ۳ ژوئیه در جشنواره‌ها ممنوع گردید و در یونان نیز استفاده از این کالاها در ادارات دولتی از ماه فوریه غیرقانونی اعلام شد.
کشورهای دیگر مانند ایتالیا و بلژیک نیز مالیات‌های اضافه‌ای را به عنوان جریمه استفاده از مواد پلاستیکی در نظر گرفته‌اند.
برخی از جایگزین‌ها
کافه‌ها و رستوران‌ها و نیز تولیدکنندگان اقلام یکبار مصرف پلاستیکی از این پس ناچار خواهند شد به لیوان‌ها، نی‌ها و قاشق و چنگال‌های ساخته شده از مواد تجزیه‌پذیر روی بیاورند.
پلیمرهای طبیعی که نظر شیمیایی تغییر نیافته باشند، از موضوع دستورالعمل اروپا مستثنی هستند. برعکس، هرگونه پلاستیک ایجاد شده از پلیمرهای طبیعی اصلاح شده، یا مواد خوراکی فسیلی یا مصنوعی، ممنوع است.
طیف وسیعی از مواد پایدار که از نظر شیمیایی اصلاح نشده‌اند، ممکن است به عنوان مواد جایگزین پلاستیک در ظروف یکبار مصرف به کار گرفته شوند. از جمله این مواد، سلولزهای بازسازی شده است که از آنها برای تهیه روکش‌های نازک از جنس ویسکوز، لیوسل و سلولز استفاده می‌شود.