انسان‌ها به دنبال پیشرفت هستند، ارتباطات اجتماعی را دوست دارند و می‌خواهند درآمد و رفاه بیشتری نسبت به پدرانشان داشته باشند. ماندن در زادگاهی که غریبه‌ها فقط برای تفریح به آن‌جا می‌آیند، مشاغل افراد از پیش تعیین شده‌اند و راهی برای کشف استعدادها وجود ندارد، عاقلانه به نظر نمی‌رسد.
به همین دلیل تمایل روستاییان برای مهاجرت به شهرها، دیدن جهان بزرگ‌تر و کسب درآمد بیشتر چیزی بر خلاف فطرت انسانی نیست؛ اما اگر این مهاجرت از سوی دولت‌ها مدیریت نشود، کشورها را با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد کرد.
آمارهای مهاجرت در ایران نشان می‌دهد؛ از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵، ۲ میلیون و ۴۰۵ هزار و ۳۳۳ نفر از روستا به شهر مهاجرت کرده‌اند. این تعداد حدود ۲۰ درصد از کل مهاجرت‌ها در این مدت بوده است.
توسعه اقتصادی؛ انتقال نیروی کار از کشاورزی به صنعت
مهاجرت از روستا به شهر جز لاینفک فرایند توسعه اقتصادی است تا جایی که برخی اقتصاددانان، توسعه اقتصادی را معادل انتقال نیروی کار بخش کشاورزی به صنعت تعریف می‌کنند؛ اما در کشورهای در حال توسعه، به دلیل سرعت پایین صنعتی شدن، این مهاجرت‌ها با افزایش نرخ بیکاری و فقر در مناطق شهری همراه خواهد بود.
با وجود این که نیروهای روستایی در کشورهای در حال توسعه، کار چندانی در شهرها ندارند؛ اما همچنان نرخ مهاجرت‌ها در این کشورها بالاست. به همین دلیل نظریه‌پردازان معتقدند تفاوت دستمزد انتظاری مهاجرت (دستمزد شهری) و دستمزد روستایی سبب بیکاری شدیدتر و فقر در شهرها می‌شود.
فقر یکی از عوامل مهاجرت خانواده‌های روستایی به شهر است. ایران هم مانند دیگر کشورهای در حال توسعه جهان، با مسئله فقر در جامعه روستایی روبروست.
صدیقه نبی‌ئیان استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان، در مقاله خود با عنوان «بررسی تاثیر فقر بر مهاجرت از روستا به شهر در ایران» تاثیر فقر بر مهاجرت خانواده‌های روستایی به شهر در ایران را در فاصله سال‌های ۱۳۹۲-۱۳۶۴ بررسی کرده است.
نبی‌ئیان در این مقاله می‌گوید؛ افزایش فقر روستاییان به صورت فقر مطلق می‌تواند به طور مستقیم مردم را مجبور به جابه جایی کند؛ اما در اکثر موراد نه فقر مطلق بلکه احساس فقر (فقر نسبی) است که موجب مهاجرت می‌شود.
رشد ارتباطات و مناسبات روستایی-شهری در کشورهای در حال توسعه، روستاییان با مقایسه وضعیت زندگی خود با دیگر افراد جامعه (مخصوصا شهرنشینان) در تلاش برای تغییر این وضعیت ناخوشایند و همچنین کسب رفاه بیشتر رهسپار شهرها می‌شوند.
اگر بهره‌وری نیروی کار کشاورزی در روستاها افزایش پیدا کند، سطح درآمد کشاورزان بیشتر می‌شود، در نتیجه این افزایش درآمد، کشاورزان سطح زیر کشت خود را افزایش می‌دهندو نیروی کار بیشتری جذب می‌کنند.
از طرف دیگر، با افزایش دستمزدها در بخش کشاورزی، شکاف بین دستمزد شهری و روستایی کم شده و در نتیجه مهاجرت روستاییان به شهرها کاهش می یابد.
فقر؛ مهم‌ترین عامل مهاجرت روستاییان به شهرها
پژوهش‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل تصمیم به مهاجرت روستاییان مسائل مالی و اقتصادی است که به دلیل اختلاف درآمد در مناطق روستایی و شهری اتفاق می افتد.
شکاف بیشتر دستمزد در شهر و روستا، انگیزه نیروی کار کشاورزی را ضعیف می‌کند. هرچه شکاف دستمزد بیشتر باشد، به عنوان یک بازدارنده عمل می‌کند و تولیدات کشاورزی را کاهش می‌دهد. تداوم این نابرابری سبب روی آوردن کشاورزان به سمت مشاغل شهری می‌شود.
راهکارهای سیاستی برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان
دولت می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی مانند بهبود تغذیه روستاییان و ارتقای سلامت روستا، از اقشار آسیب‌پذیر روستایی حمایت کند. این حمایت می‌تواند از طریق افزایش خدمات بهداشت عمومی، آموزش و پرورش، تامین سرپناه و هدفمند شدن یارانه‌ها انجام شود.
بهبود دستمزدها در بخش کشاورزی یکی دیگر از عوامل کاهش روند مهاجرت روستاییان به شهر خواهد شد. باید نظام پرداخت دستمزد در بخش کشاورزی اصلاح شود تا دستمزد کشاورزی به دستمزد غیرکشاورزی نزدیک شده و مهاجرت‌ها کاهش یابد.
انتهای پیام/