بحث حملات دورایستا مدتهاست که بدل به یک مسئله مهم و حیاتی برای نیروهای هوایی جهان شده و داشتن این توانایی خصوصا با پیشرفت سیستم های پدافند هوایی و موشک های هوا به هوای دور برد برای هر نیروی هوایی و هواپیمای تهاجمی یک برگ برنده بزرگ محسوب می شود. به همین خاطر انواع موشک های سطح و البته بمب های هدایت شونده که معمولا مجهز به بالک یا سیستم پیشران هستند در سالهای اخیر در کشورهای مختلف توسعه پیدا کرده و جزو سازمان رزم و تسلیحات استاندارد جنگنده مختلف قرار گرفتند.
همان طور که از این توضیحات مشخص است هدف اصلی از توسعه این تسلیحات، دور نگاه داشتن هواپیماهای رزمی و خلبانان از گزند سیستم های دفاع هوایی یا پرنده های رهگیر دشمن است. در سالهای اخیر با توجه به پیشرفته در بحث الکترونیک و ارائه ارتقاء های مختلف برای جنگنده ها در نسل های گوناگون شاهد این هستیم که بمب های هدایت شونده و موشک های دورایستا حتی برای جنگنده های نسل سوم نیز قابل بهره برداری شده اند.
فیترهای سپاه؛ مشتری اول بمب های دورایستا در ایران
در مرداد ماه سال ۹۵ یک دستاورد بزرگ برای نیروی هوافضای سپاه رخ داد و آن هم عملیاتی شدن مجدد هواپیماهای تهاجمی سوخو ۲۲ برای این نیرو بود؛ هواپیماهایی برای سالها در ایران در وضعیت غیر عملیاتی قرار گرفته بودند. با عملیاتی‌شدن مجدد این پرنده‌های بال متغیر و مافوق صوت، سری جدیدی از سلاح‌ها نیز برای آنها تعریف شد که یکی از این سلاح‌ها، بمب‌های هدایت‌شونده سری یاسین بودند. در زمان رونمایی از این بمب‌ها مشخص نبود که در حقیقت ما با یاسین رو به رو هستیم چراکه در مراسم رونمایی از هواپیماهای اورهال شده با دو بمب بالدار در مقابل این هواپیما رو به رو بودیم اما در همان زمان نیز بسیاری از کارشناسان اعلام کردند که ایران به بمب‌های هدایت ماهواره‌ای دورایستا دست پیدا کرده است.
مجموعه تسلیحات جدید برای سوخو ۲۲ از جمله بمب خوشه ای (شماره ۱)، موشک بینا (شماره ۲) و بمب های یاسین(شماره ۳)
این بمب از سر جنگی ۵۰۰ پوندی یا ۲۲۵ کیلوگرمی استفاده می‌کند و وزن کلی آن با کیت افزایش برد و افزایش دقت شامل بالها و بالک‌ها و سامانه‌های ناوبری و هدایت، به حدود ۳۰۰ کیلوگرم می‌رسد. یاسین با برخورداری از سامانه‌های ناوبری و هدایت ماهواره‌ای به دقت اصابتی بسیار بالا می‌رسد که در حد خطای کمتر از ۱۰ متر در آزمایش‌های قبلی دیده شده است.
بمب هدایت شونده و دورایستای یاسین
در عین حال، در جریان رزمایش نیروی هوایی ارتش در دی ماه سال ۹۵ نیز برای اولین بار تصاویری از یک بمب جدید منتشر شد که زیر جنگنده های اف ۷ نهاجا نصب شده بود. این بمب همان یاسین بود که مدتی قبل در خدمت فیترهای سپاه دیده شده بود. در اخبار مربوط به رزمایش ارتش مشخص شد که این بمب یاسین نام داشته و حدود ۶۰ کیلومتر برد دارد.
جنگنده‌های اف ۷ در حقیقت کپی چینی از روی جنگنده میگ ۲۱ ساخت شوروی سابق که در تعداد بسیار بالا توسط این کشور تولید شده و هم در نیروی هوایی چین وارد خدمت و هم در حجم بالایی به متحدین این کشور صادر شده است. اف ۷ در سالهای پس از پایان جنگ تحمیلی و به عنوان یک هواپیمای جت آموزشی و دفاع هوایی نقطه‌ای وارد سازمان رزم نیروی هوایی ارتش شد. این هواپیما در خدمت نیروهای ارتش ایران، قبلا به غیر از توپ، موشک‌های هوا به هوای هدایت فروسرخ و البته بمب‌های سقوط آزاد و راکت‌های غیر هدایت شونده، توان رزمی دیگری نداشت.
جنگنده اف ۷ نهاجا مجهز به بمب دورایستای یاسین
توان پرتاب بمب از فاصله حدود ۶۰ کیلومتری هدف به این معنا است که این پرنده می‌تواند به دور از تیررس تقریبا تمامی سیستم‌های پدافند هوایی کوتاه برد و بخشی از سیستم‌های پدافندی میان برد، به راحتی عمل کرده و به هدف خود حمله کند. این توانایی خصوصا در حمله به اهداف گروهک‌های تروریستی مجهز به سیستم‌های دفاع هوایی کوتاه برد دوش پرتاب بسیار مؤثر بوده و امنیت پرنده‌های خودی را تضمین می‌کند. البته در طول زمان با اضافه کردن سیستم‌های جستجو گر لیزری، اپتیکی یا اضافه کردن سیستم‌های پیشران به این بمب‌ها، می‌توان برد و دقت آنها را نیز افزایش داد و حتی از آنها برای درگیر شدن با اهدافی متحرک در فاصله بالای ۱۰۰ کیلومتر نیز بهره برد.
اشباح نهاجا؛ سومین کاربر بمب های یاسین
نمی توان در ایران حرفی از بحث حملات هوایی سنگین زد و نامی از بمب افکن افسانه ای نهاجا یعنی اف ۴ فانتوم نبرد. این پرنده نیرومند ستون فقرات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده و در ۸ سال دفاع مقدس بخش زیادی از بار نبرد خصوصا در بحث حملات هوا به سطح را بر عهده داشت. در سالهای پس از جنگ صنایع دفاعی کشور پروژه های زیادی را برای ارتقاء توان رزمی فانتوم ها به انجام رساند که بیشتر شامل حمل موشک های کروز بود. در سالهای اخیر شاهد بحث نصب سیستم رادار کنترل آتش جدید بر روی فانتوم ها نیز بودیم که قدمی مهم برای ارتقاء این پرنده های ارزشمند به حساب می آید.
اما در جریان رزمایش اخیر نهاجا به نام مدافعان آسمان ولایت ۹۹ که به میزبانی پایگاه هوایی شهید بابایی اصفهان برگزار شد شاهد بودیم که فانتوم های نهاجا نیز به بمب های سری یاسین مجهز شده اند.
نصب بمب یاسین در زیر جنگنده فانتوم در جریان رزمایش مدافعان آسمان ولایت ۹۹
نکته مهم در خصوص این دستاورد این است که فانتوم اولین جنگنده غربی موجود در ایران است که به این کلاس از تسلیحات مجهز می شود چراکه پرنده های پیشین در این رده که در داخل کشور ما به این بمب مجهز شده بودند ساخت بلوک شرق هستند. این مسئله نشان می دهد که کارشناسان ایرانی به یک نرم افزار و سیستم پذیرش جامع بر روی هم پرنده‌های شرقی و هم غربی موجود در داخل کشور رسیده و می‌توانند بمب‌های مورد نظر را بر روی تمام پلتفرم‌های موجود در کشور نصب کنند. می‌توان این طور گمانه زنی کرد که احتمالا کاندید بعدی نصب بمب‌های هدایت شونده سری یاسین، پرنده‌های ضربتی سوخو ۲۴ نیروی هوایی ارتش باشند. در هر صورت این توان تهاجم دورایستا یک گام بسیار مهم در افزایش توان رزمی کشور و خصوصا جنگنده های اف ۴ فانتوم است.
تا به امروز مشخص نیست که فرآیند دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به بمب‌های هدایت ماهواره‌ای به چه صورت بوده، اما هرچه است این مسئله در یک سکوت رسانه‌ای و با تلاش و برنامه‌ریزی فراوان در اوج شرایط تحریم و بدون نیاز به مشاوره‌ها و تجهیزات خارجی به انجام رسیده و حالا امروز نشانه‌هایی از آن آشکار شده؛ اقدامی که می‌تواند یک انقلاب در توان رزمی نیروی هوایی سپاه و ارتش ایجاد کند و جوابی غافلگیرانه به آنهایی باشد که دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به نسل جدید سلاح‌های هواپرتاب را غیرممکن می‌دانستند.
