تانک چیفتن یکی از تانک‌های خریداری شده توسط ایران در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بود که به علت ویژگی‌های خاص همچون قابلیت شلیک در حال حرکت توانسته بود نظر فرماندهان وقت ارتش ایران را به خود جلب کند. تانک‌های چیفتن ایران بیشتر در لشکر ۹۲ زرهی اهواز مستقر بودند و وظیفه آن‌ها حفاظت از مرز‌ها و مقابله با یورش احتمالی به مرز‌های جنوب و جنوب غربی بود. تانک‌های چیفتن و لشکر ۹۲ زرهی اهواز نقش بسیار مهمی در دفاع مقدس و جنگ تحمیلی داشتند، نقشی که با وجود مشکلات ارتش در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی هیچ گاه بی معنی نشد.
باید توجه کنیم که ناوگان زرهی ایران دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و بخش زیادی از دفاع مقدس در اختیار نیروی زمینی ارتش بود. هنگامی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد در ابتدا فقط از نیروی زمینی خود بهره می برد که آن هم فاقد تجهیزات زرهی بود. نخستین تجهیزات زرهی ایران در دفاع مقدس همان تجهیزات غنیمتی از عراق در جنگ تحمیلی بود که از تجهیزات و ادوات زرهی روسی تشکیل می شد؛ در واقع بیشترین بارِ حوزه رزهی در نبردهای زمینی دفاع مقدس بر عهده نیروی زمینی ارتش بود.
تانک‌های چیفتن چه ویژگی‌ها و چه کاربردهایی دارند؟
تانک‌های چیفتن که از محصولات صنایع دفاعی انگلستان هستند که تاریخچه ساخت و ورود آن به ارتش انگلستان به سال‌های میانی دهه ۶۰ میلادی یعنی سال ۱۹۶۵ باز می‌گردد. هنگامی که فرماندهان ارتش انگلستان نسبت به وجود و استفاده از یک تانک اصلی میدان‌های نبرد اعلام نیاز کردند، تانک چیفتن در این نقش طراحی و وارد خدمت شد. البته این تانک به دلیل قدیمی شدن فناوری‌های استفاده شده در آن از سال ۱۹۹۵ در ارتش انگلستان بازنشسته شد و تانک جدیدتری به اسم چلنجر جایگزین آن شد.
تانک چیفتن با طول ۷/۵ متر، عرض ۳/۵ متر، ارتفاع ۲/۸۵ متر و وزن ۵۶ تنی خود ظرفیت حضور ۴ خدمه در داخل خود را دارد. توپ ۱۲۰ میلی متری این تانک به همراه تیربار ۷/۶۲ میلی متری می‌تواند قدرت خوبی را در حملات به اهداف مشخص فراهم کند. در بخش پیشران نیز موتور تانک چیفتن ساخت شرکت لیلاند انگلستان با نام L۶۰ ، قدرت ۷۰۰ اسب بخاری را برای خودروی زرهی فراهم می‌کند. مخزن سوخت تانک چیفتن با ظرفیت ۹۰۰ لیتر می‌تواند در مواقع لزوم به موتور این تانک کمک کند تا با سرعتی بین ۳۰ تا ۵۰ کیلومتر در ساعت برد موثر ۵۰۰ کیلومتری را برای این تانک فراهم کند.
تانک کلاس مبارز چه ویژگی‌هایی دارد؟
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر کار ارتقا بر روی این تانک را انجام داده که تعویض موتور، تعویض محفظه سوخت و شاسی تانک، افزایش توانمندی در برابر موشک‌های ضد زره و هدف گیری لیزری از جمله این اقدامات بوده است.
یکی از بهینه سازی‌هایی که ایران بر روی این تانک انجام داده، در قسمت موتور تانک چیفتن است که با تلاش متخصصان صنایع دفاعی کشورمان موتور V ۸۴ را جایگزین موتور قبلی آن کردند. خصوصیت موتور‌های V ۸۴ این است که با تولید قدرت ۸۴۰ اسب بخار برای تانک سنگین وزن مبارز، به این تانک کمک می‌کند تا در میدان‌های نبرد سریع‌تر حرکت کند. این موتور همان موتوری است که در تانک‌های T ۷۲ ایران نیز استفاده شده است.
شاسی وسایل نقلیه موتوری یکی از قسمت های مهم در تجهیزاتی مانند تانک و نفربر است که نقش مهمی در حرکت تانک ها یا نفربرها دارد. از کارهای مهمی که در تانک مبارز انجام شده در حوزه آماده سازی شاسی و سازه اصلی تانک است که مطابق با استانداردهای نظامی جهان در قسمت های عقب، طرفین و مخازن سوخت اجرا شد. مخزن سوخت به عنوان قسمت مهم در تامین خوراک یک وسیله نقلیه نقش مهمی دارد، مخزن سوخت تانک چیفتن از نوع لاستیکی و یک بار مصرف بود که متخصصان جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش مخازن قابل تعمیر و چند بار مصرف را با آن جایگزین کردند.
یکی دیگر از فعالیت‌های انجام شده بر روی تانک چیفتن در ارتقا به کلاس مبارز، تعبیه ژنراتور‌های مورد نیاز برای تامین برق مورد نیاز تانک است. لایه‌های تقویت زره یکپارچه نیز در تانک مبارز و برای حفاظت از سازه تانک ایجاد شده است. سامانه اتوماتیک نیز از دیگر تجهیزات مورد استفاده در تانک مبارز است که در دهلیز قوای محرکه جایگذاری شده است.
طراحی و ساخت یک سیستم پنوماتکی جدید برای بهره‌برداری خدمه از آن در میادین نبرد و افزودن آن به بدنه تانک، بهسازی سیستم آتش خاموش‌کن تانک، اجرای پروژه طراحی، ساخت و نصب کلاچ مغناطیسی برای موتور کمپرسی سیستم پنوماتیک و طراحی محل جدید برای قرار گرفتن باطری تانک با دسترسی مناسب‌تر، از دیگر تغییراتی است که روی تانک چیفتن با موفقیت اجرا شده است.
تانک مبارز چگونه حفاظت می‌شود؟
طرفین و کناره‌های تانک مبارز با ارتقای جدید به لایه‌های ویژه تقویت زره مجهز شده تا در هنگام اصابت و برخورد مهمات ضد تانک هیچ آسیبی به بخش‌های مهم آن وارد نشود. طراحان تانک مبارز برای دهلیز راننده نیز طراحی ویژه‌ای انجام داده اند و سامانه دید در شب (مادون قرمز) و روز، ان بی سی و حفاظتی در بالای برجک برای آن تعبیه شده است. ایجاد پرده دود ممکن شده و به مجموعه پرتاب نارنجک دودزا به عنوان سامانه‌های اختفا افزوده شده است.
یکی دیگر از پروژه‌های ارتقا که روی تانک چیفتن به اجرا در آمده، تغییر سیستم مخابراتی و نصب تلفن داخلی جدید «VRC۱۴۰۰ سری پرش فرکانسی هاپینگ» (ساخت شرکت صنایع الکتریک ایران ــ صاایران) بود که این سیستم مخابراتی و تلفن داخلی، جایگزین مناسبی برای سیستم‌های مخابراتی و تلفن داخلی و قدیمی این تانک است.
مسافت‌یاب پیشرفته مبارز؛ راه افزایش دقت شلیک توپ
سامانه مسافت یاب تانک مبارز دیگر سامانه نوین طراحی شده برای این تانک است. متخصصان مرکز طراحی و نوسازی شهید زرهرن نزاجا سامانه مسافت یاب لیزری را برای تانک مبارز طراحی کرده و ساخته اند. این سامانه به اپراتور توپ کمک می‌کند تا شلیک به سوی اهداف با دقت و کیفیت بهتر و بیشتری صورت بگیرد.
سامانه مسافت یابیِ چیفتن، مجهز و مدرن نبود و توپچی توسط یک قبضه تیربار ۱۲/۷ میلیمتری هم محور با توپ با چندین مرتبه تیراندازی سه تیره، مسافت را تخمین زده و پس از بدست آوردن این مسافت، به وسیله سامانه کنترل آتش، آن را بر روی توپ القا کرده و عمل تیراندازی را انجام می‌داد. بدیهی است این نوع مسافت یابی به زمان بسیاری نیاز دارد و به صورت عادی هم دقت لازم را ندارد و در صحنه نبرد نیز به این مشکلات بیش از پیش به چشم می‌خورد.
پیچیده‌ترین بخش این سامانه، اهرم‌های بالستیک درایو آن است که حرکات لوله توپ را با دقت بسیار بالایی و در ارتباط با سامانه فرستنده و گیرنده لیزر ممکن می‌کند تا دقت لازم برای این کار حاصل شود و این موفقیت با انجام کارهای کارگاهی تخصصی و تلاش بی وفقه میسر شده است. این سامانه شامل یک بخش الکتریکی، نمایشگر تصویر هدف، نمایشگر نشان‌دهنده مسافت و جعبه کلید است و همچنین یک مجموعه فرستنده و گیرنده لیزر که در بیرون از تانک نصب شده و همچنین اهرم‌های بالستیک درایو.
کدام تانک ایرانی قابلیت دور در جا را دارد؟
جدیدترین ویژگی تانک مبارز افزودن قابلیت چرخش مناسب و درجا به آن است. البته این قابلیت نیز به کمک تعبیه کردن قوای محرکه و سامانه گیربکس منحصر به فرد ایجاد شده و تانک مبارز با استفاده از ضربه گیر، دمپر و لاستیک‌های استفاده شده در قسمت‌های حرکتی می تواند به سرعت دور در جا را انجام بدهد. ممکن است که بسیاری از کارشناسان معتقد باشند که قابلیت دور در جا، باعث کاهش دقت در شلیک شود که برای حل این مشکل هم از سامانه لیزری بر روی برجک استفاده شده است.
