مشکل بیکاری ریشه در سال های طولانی دارد و حل این مشکل از دغدغه های مسئولین در همه دولت ها بوده است. مشکل بیکاری ریشه در سال های طولانی دارد و مختص به چند سال اخیر نیست وحل مشکل بیکاری از دغدغه های مسئولین در همه دولت ها بوده است. از آنجایی که اشتغال جوانان، ارزش محوری جامعه است و رفع بیکاری به عنوان پدیده‌ی مخرب اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، همواره دغدغه اساسی دولت‌ها و برنامه‌ریزان را به خود اختصاص داده از این رو موضوع اشتغال و بهره‌وری کامل و مناسب از نیروی انسانی باید به عنوان یکی از اهداف راهبردی توسعه‌ی کشور در نظر گرفته شود.
امروزه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، بیکاری یکی از مهمترین مسائل اجتماعی شناخته می‌شود به طوری که در سال‌های اخیر به ویژه در حال حاضر، کشورمان علاوه بر معضل بیکاری، گریبانگیر پیامدهای ناشی از آن و مشکلات دیگری همچون فقر و ناهنجاری‌های روانی، خرابکاری و بزهکاری، مهاجرت، قاچاق مواد مخدر، طلاق و … است.
رقم نرخ بیکاری یکی از بزرگترین چالش‌های اقتصاد کشورهای مختلف است. شاخص بیکاری از یک‌سو عمق مشکلات یک اقتصاد را مشخص می‌کند و از سوی دیگر آثار روانی بر جمعیت هر کشور، خصوصاً افراد متخصص و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارد؛ از همین‌رو کاهش یا افزایش عده افراد بیکار، از جمله عوامل مهم و اثرگذار در بررسی کارنامه عملکرد اقتصادی دولت‌هاست.
در شرایط فعلی که تحریم ها روی اقتصاد ایران سایه انداخته است، علاوه بر رسیدن افرادی به سن کار و قرار گرفتن در صف بیکاران، تعداد زیادی از افراد شاغل شغل خود را از دست می دهند و در صف بیکاران قرار می گیرد. تحلیل های متخصصان بازار کار حاکی از این است که هزینه از دست رفتن مشاغل موجود بیشتر از ایجاد شغل جدید است.
آماری به صورت رسمی از بیکار شدن شاغلان موجود و ورودی های جدید به بازار کار طی یک ماه و یک سال وجود ندارد. اما رئیس کمیسون اقتصادی مجلس آماری درباره اضافه شدن صف بیکاری را ماهیانه ۱۰۰هزار نفر اعلام کرده است که این میزان در طول یکسال حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تفر می شود. اگر میزان ایجاد اشتغال در یک سال نیز حدود ۱میلیون نفر باشد،میزان ایجاد اشتغال با میزان اضافه شدن با صف بیکاران حدودی یکسان است و می توان گفت که طرح ها و سیاست های اشتغالی نقش موثری در کاهش نرخ بیکاری و رونق بازار کار نخواهد داشت.
* ماهیانه ۱۰۰ هزار نفر به لشگر بیکاران اضافه می شود
الیاس حضرتی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس چند روز گذشته با انتقاد از سیاست های اقتصادی دولت گفت: ما اگر می‌خواهیم در این جنگ اقتصادی برنده باشیم باید به فکر مردم باشیم. امروز ۳۰ تا ۴۰ درصد مردم گرفتار مشکلات معیشتی هستند. دولت باید یک چتر امنیت روانی برای آنها ایجاد کند که وقتی سرپرست خانواده شب خوابید دغدغه اقلام کالاهای اساسی فردا را نداشته باشد.
حضرتی ادامه داد: هر ماه ۱۰۰ هزار نفر به لشگر بیکاران اضافه می‌شوند. باید در این حوزه به صورت جدی کار کرد. بحث اعتماد مردم موضوع فوق‌العاده مهمی است. ما نزدیک انتخابات هستیم، اما آیا مردم انگیزه‌ای برای شرکت در آن را دارند؟
وی با انتقاد از اقتصاد یارانه و سوبسیدی گفت: ما امروز ۱۱۶۰ میلیارد تومان یارانه‌ای را پرداخت می‌کنیم که کسی متوجه آن نمی‌شود. نظام سوبسیددهی ما به گونه‌ای است که هر که بیشتر مصرف کند بیشتر بهره می‌برد و هر کسی که کمتر مصرف کند تنبیه می‌شود. این سیستم اصلا عادلانه نیست و از همه بدتر باعث ایجاد فساد و رانت می‌شود.
با فرض اینکه آمار و ارقام رئیس کمیسون اقتصادی مجلس درست باشد و ماهیانه ۱۰۰ هزار نفر به لشگر بیکاران اضافه شود، سالیانه حدود یک میلیون و ۲۰۰هزار نفر به جمعیت بیکاران افزوده می شوند.
*چرخه معیوب بیکاری در تمام دولت‌ها/تمام طرح‌ها محکوم به شکست هستند
جمشید پژویان،اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره برنامه‌ها و طرح‌های دولت برای اشتغال و مبارزه با پدیده بیکاری گفت: همواره از نخستین دوران ارائه طرح‌های اشتغالزایی که در دولت اصلاحات آغاز شد اعم از طرح خود اشتغالی تا برنامه جامع اشتغال فراگیر دولت فعلی بدون استثناء، معتقد بودم هیچ‌یک از این طرح‌ها موفق نبودند و نخواهند شد و جز از دست دادن بخش مهمی از منابع ملت نتیجه‌ای در پی ندارند.
این اقتصاددان با انتقاد از تهیه هر نوع طرحی تحت عنوان طرح «اشتغالزایی» توسط دولت‌های مختلف افزود: سوگند یاد می‌کنم که هیچ یک از این طرح‌ها قادر به ایجاد اشتغال نیستند. چرا که بدون ایجاد رشد اقتصادی اشتغال ممکن نیست ،کما اینکه در دولت‌های مختلف پس از ارائه هر طرح اشتغالزایی بارها اعلام کردم که محکوم به شکست هستند و امروز نیز خروجی آنها برای همگان مشهود است و آن چیزی جز بروز پدیده بیکاری نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه دولت نمی‌تواند به صورت تصنعی اشتغال آفرینی کند ادامه داد: هرچند دولت با تزریق منابع مالی به بنگاه‌های اقتصادی بتواند تعدادی از جوانان را جذب بازار کار کند اما به دلیل نبود سرمایه و عدم رشد اقتصادی، کارفرما نمی‌تواند به نیاز نیروی کار خود پاسخ دهد و به همین دلیل این چرخه معیوب بیکاری در تمام دولت‌ها تکرار شده است.
وی تاکید کرد: با قاطعیت اعلام می‌کنم ایجاد اشتغال بدون جذب سرمایه گذاری و فقط با تزریق منابع مالی غیر ممکن است. باید دولت با جذب سرمایه چرخ تولید را راه بی‌اندازد تا نیاز به جذب نیروی کار احساس شود و در این شرایط یک اشتغال پایدار و دائم در فرآیند رشد اقتصادی ایجاد کند.
پژویان با بیان اینکه سوگند یاد می‌کنم که هیچ جای دنیا غیر از تمرکز بر رشد اقتصادی، موفق به ایجاد اشتغال پایدار نشده است افزود: دولت ناگزیر است تا تمرکز خود را برای اشتغالزایی در بخش رفع موانع ساختاری رشد اقتصادی و سرمایه گذاری بگذارد. اگر دولت بتواند ماشین اقتصاد را در یک جاده صاف راه بی‌اندازد قطعا بازار کار و اشتغال سامان خواهد گرفت.
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: هیچ طرحی در حوزه اشتغالزایی موفق نیست و قطعا هر هزینه‌ای در طرح‌های با عنوان اشتغالزایی فقط هدر رفت منابع دولت و ملت را در پی خواهد داشت بنابراین تمام سیاست‌های دولت باید در جهت رفع موانع سرمایه‌گذاری و رفع موانع رشد اقتصادی سوق داده شود؛ در این شرایط خود به خود با برون رفت از رکود و ایجاد اشتغال مواجه خواهیم شد.
به گزارش تسنیم، در شرایطی که آمارها حکایت از این دارد که سالیانه حدود یک میلیون و ۲۰۰هزار نفر به لشگر بیکاران اضافه می شود، ضرورت دارد تا برنامه های اشتغالی با توجه و برنامه ریزی بیشتری در دستور کار قرار گیرد.
در شرایطی که اجرای طرح های خوداشتغالی با پرداخت وام های ۳ میلیون تومانی در زمان دولت های هفتم و هشتم و اجرای طرح بنگاه های کوچک و زودبازده و مشاغل خانگی در زمان دولت های نهم و دهم نشان داد که نمی توان با شیوه تزریق پول به طرح هایی که تصور می شود مستعد ایجاد اشتغال هستند با بحران بیکاری مقابله کرد. بلکه اجرای چنین طرح های به اعتقاد کارشناسان اقتصادی تکرار طرح های تورم زای دولت های قبلی است.به اعتقاد کارشناسان اقتصادی مسئله بیکاری در ایران با افزایش روز افزون تعداد متقاضیان کار و به ویژه فارغ التحصیلان بیکار و بیکاری مشاغل موجود حاکی از این است که دولت ها علاوه بر تامین منابع مالی برای طرح های اشتغال زایی، باید اقدامات دیگری را نیز در دستور کار خود داشته باشند.
