چهلمین دوره رقابت‌های کوپا آمه ریکا در سال ۲۰۰۱ برگزار شد که در حقیقت، نخستین دوره این تورنمنت در هزاره جدید و البته قرن ۲۱ بود. می‌توان کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ را یکی از پر هیاهو ترینادوار این تورنمنت چه در داخل و چه در خارج از زمین دانست. کلمبیا برای اولین بار به عنوان میزبان کوپا آمه ریکا انتخاب شد اما معضلات امنیتی مربوط به کارتل‌های قاچاق مواد مخدر، امتیاز میزبانی را برای کلمبیایی‌ها به مخاطره انداخت. خشونت‌های خیابانی یک رویه نسبتاً عادی در کلمبیا محسوب می‌شد و هر ساله، هزاران شهر نشین، زندگی خود را از دست می‌دادند.
چندین بمب گذاری در ماه ژوئن، منجر به مرگ ۱۲ تن گردید و ۲۰۰ تن نیز زخمی شدند. ربودنهرنان کامپوزانو نائب رئیس فدراسیون فوتبال کلمبیا توسط گروه شبه نظامی مخالف دولت کلمبیا موسوم به «فارک»، دامنه نگرانی‌ها را افزایش داده بود. کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی (کونمبول) تنها ۱۰ روز پیش از آغاز این تورنمنت، خبر از لغو آن داد اما آندرس پاسترانا رئیس جمهور کلمبیا، از مسئولان برگزاری مسابقات التماس کرد که تصمیم خود را تغییر دهند. او طی یک مصاحبه و با چهره‌ای نگران، چنین گفت: بیایید برای صلح تلاش کنیم. لازم است تا خشونت و اقلیت خشن را شکست بدهیم.
در همان زمان، ونزوئلا پیشنهاد کرد تا میزبانی تورنمنت را به عهده گیرد اما احتمال بیشتر وجود داشت که برگزاری کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ منتفی شده و دوره بعدی این رقابت‌ها، به سال ۲۰۰۳ موکول گردد. شاید رایزنی‌های رئیس جمهور کلمبیا تأثیر گذار بود که ۶ روز بعد، تصمیم مسئولانکونمبول تغییر کرد و جواز برگزاری مسابقات به میزبانی کلمبیا صادر گردید زیرا فشارهای زیادی از جانب حامیان مالی و شرکت‌های پخش تلویزیونی وجود داشت و کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی نتوانست در مقابل این فشارها، دوام بیاورد. با توجه به این که اغلب تیم‌ها طی هفته نخست ماه جولای، از برگزاری کوپا آمه ریکا نا امید شده بودند، بسیاری از بازیکن‌های خود را به تعطیلات یا تیم‌های باشگاهی خود فرستادند. البته همه تیم‌ها با جمع آوری بازیکن‌ها، وارد کلمبیا شدند اما تیم ملی کانادا که یکی از میهمان‌های مدعو در کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ بود، از حضور در این جام انصراف داد زیرا امکان بازگشت بازیکن‌های خود از تیم‌های باشگاهی را نداشت.
تهدیدات برخی گروه‌های بزه کار کلمبیایی باعث شد تا تیم ملی آرژانتین نیز یک روز پیش از شروع جام، انصراف بدهد. آرژانتین در آن زمان تحت هدایت مارسلو بیلسا، بهترین و پُر ستارهترین تیم در منطقه آمریکای جنوبی بود و قدرت خویش را در مرحله انتخابی جام جهانی ۲۰۰۲ نیز به اثبات رسانید. عدم حضور تیم رؤیایی آرژانتین، ضربه بزرگی به اعتبار این رقابت‌ها زد و سر انجام دو تیم از منطقه کونکاکاف، یعنی کاستاریکا و هندوراس به ترتیب جایگزین کانادا و آرژانتین شدند. بازیکن‌های هندوراس تنها چند ساعت پیش از شروع بازی نخست، به کلمبیا رسیدند. در کمال تعجب، همان تیم نا شناخته هندوراس توانست یکی از بزرگ‌ترین شگفتی‌های تاریخ کوپاآمه ریکا را خلق کند.
به هر حال، کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ در تاریخ ۱۱ جولای و با پیروزی ۴-۱ شیلی مقابل اکوادور در حضور ۴۰ هزار تماشاگر در شهر بارانکیا آغاز شد. کلمبیا پس از نایب قهرمانی در سال ۱۹۷۵ و مقام سومی در سال‌های ۱۹۸۷، ۱۹۹۳ و ۱۹۹۵، سر انجام نخستین قهرمانی خود در کوپا آمه ریکا را در سال ۲۰۰۱ جشن گرفت. تیم رؤیایی کلمبیا، این جام را با پیروزی ۲-۰ مقابل ونزوئلا آغاز کرد. با توجه به درگیری تیم‌ها با مسابقات انتخابی جام جهانی ۲۰۰۲، برخی مربیان تصمیم گرفتند تا به چهره‌های جوان‌تر و بازیکن‌های ذخیره خود در کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ فرصت بازی بدهند. به عنوان مثال، برزیل در غیاب رونالدو، ریوالدو، رونالدینیو و روبرتو کارلوس، در نخستین بازی با حساب ۱-۰ مقابل مکزیک شکست خورد. لوئیز فیلیپه اسکولاری از چهره‌های جوان‌تر مانند دیدا، دنیلسون، امرسون، جونینیو پرنامبوکانو و جونیور در ترکیب خود استفاده می‌کرد و به رغم حضور این چهره‌های جوان، هنوز هم بسیاری از کارشناس‌ها، برزیل را شانس اول قهرمانی می‌دانستند زیرا آرژانتین (قهرمان ۱۴ گانه کوپا آمه ریکا)، در این دوره حضور نداشت.
اروگوئه با هدایت ویکتور پوآ نیز یک تیم مدعی محسوب می‌شد. پیروزی ۱-۰ اروگوئه مقابل بولیوی، دشوارتر از حد تصور به نظر می‌رسید. اروگوئه در بازی دوم، مقابل کاستاریکا به تساوی ۱-۱ دست یافت. کاستاریکا با ستاره‌هایی مانند پائولو ونچاپ، رولاندو فونسکا، مائوریسیو سولیسو والتر سنتنو، هیچ گاه تیم دست و پا بسته ای نبود و با پیروزی ۴-۰ مقابل بولیوی، به عنوان تیم اول گروه صعود کرد. در حالی که همگان انتظار داشتند تا اروگوئه با یک پیروزی آسان در بازی آخر گروهی مقابل هندوراس، به عنوان تیم اول گروه C صعود نماید، اتفاق عجیبی رقم خورد و نماینده کم نام و نشان کونکاکاف توانست با تک گل آمادو گوئه وارا در دقیقه ۸۶، از سد اروگوئه عبور کرده و راهی مرحله بعد شود. هندوراس به عنوان تیم دوم و اروگوئه نیز به عنوان تیم سوم، از این گروه صعود کردند. برزیل نیز پس از شکست رد بازی نخست مقابل مکزیک، به جبران مافات پرداخت و هر دو بازی بعد را با برتری مقابل پرو و پاراگوئه به پایان رساند.
کلمبیای ۲۰۰۱ نیز همچون تیم کنونی کارلوس کی روش، یک عملکرد رؤیایی در مرحله گروهی کوپاآمه ریکا داشت و هر سه بازی گروهی را با پیروزی و ۹ امتیاز کامل به پایان رسانید. جالب این که کلمبیا در سال ۲۰۰۱ نیز همچون دوره کنونی کوپا آمه ریکا، سه پیروزی را با سه کلین شیت جشن گرفت. برتری ۱-۰ مقابل اکوادور که یکی از تیم‌های آماده در آن زمان محسوب می‌شد و سپس یک بازی خاطره انگیز مقابل شیلی با حضور هزاران تماشاگر مشتاق کلمبیایی در ورزشگاه متروپولیتانوکه با برتری ۲-۰ «لوس کافه تروس» به پایان رسید.
البته شیلی نیز بعد از کلمبیا، جواز صعود از این گروه را به دست آورد. کلمبیا در مرحله یک چهارم نهایی نیز به قدرت نمایی خود ادامه داد و با حساب ۳-۰ از سد پرو گذشت. ویکتورآریستیزابال ستاره بی چون و چرای کلمبیا در کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ بود که در هر ۴ بازی نخست کلمبیا گلزنی کرد. او در بازی مقابل پرو، ۲ گل به ثمر رساند تا در صدر جدول گلزن ها نیز قرار بگیرد. اگر چه حذف تیم‌های آماده کاستاریکا و شیلی در مرحله یک چهارم نهایی، جالب توجه بود ولی بدون شک، بزرگ‌ترین شگفتی این جام و چه بسا بزرگ‌ترین شگفتی تاریخ کوپا آمه ریکا در بازی برزیل و هندوراس رقم خورد.
هندوراس میهمان عاریه ای این تورنمنت نیز چند بازیکن کلیدی خود از جمله کارلوس پاوان، ویلمرکروز، نینرول مدینا و میلتون نونیز را در اختیار نداشت و صعود این تیم از مرحله گروهی نیز به اندازه کافی شگفتی ساز شده بود اما چه کسی تصور می‌کرد که هندوراس بتواند برزیل را شکست دهد؟ برزیل نیز به رغم غیبت چند ستاره بزرگ، هنوز هم یک مدعی بسیار جدی محسوب می‌شد و یاران اسکولاری، حریف اهل آمریکای مرکزی را دست کم گرفته و از ابتدای بازی، صعود خود به نیمه نهایی را قطعی می‌دانستند.
هندوراس که جایگزین آرژانتین شده بود، با پیروزی ۲-۰ مقابل برزیل در مرحله یک چهارم نهایی، دنیای فوتبال را شوکه کرد و به نیمه نهایی کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ رسید. داستان حماسی هندوراس تا همین جا نیز شگفت انگیز بود ولی فرانسیسکو ماتورانا سرمربی با تجربه کلمبیا، دیگر نمی‌خواست شب دردناک اسکولاری را برای خود و تیمش شاهد باشد. ماتورانا این حریف مرموز کونکاکافی را دست کم نگرفت و کلمبیا با پیروزی مقابل هندوراس در مرحله نیمه نهایی، یک اتفاق تاریخی را رقم زد و به مسابقه فینال در شهر بوگوتا راه یافت. در جامی که میهمان‌های کونکاکافی خوش درخشیدند، تیم ملی مکزیک با هدایت خاویر آگیره و هنرنمایی آلبرتو گارسیا آسپه، توانست با نتیجه ۲-۱ مقابل اروگوئه پیروز شده و پای دیگر فینال باشد.
اگر چه مکزیک در بازی فینال، بسیار خوب و با تعصب بازی کرد اما نتوانست مقابل کلمبیا پیروز شود و تک گل ایوان کوردوبا، نخستین قهرمانی «لوس کافه تروس» در تاریخ کوپا آمه ریکا را رقم زد. کلمبیا میزبان بسیار خوبی برای کوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ بود زیرا تماشاگرهای کلمبیایی، شور و شعف خاصی روی سکوها داشته و اغلب سکوها را پُر کرده و جو کم نظیری را به وجود آوردند. تیم ملی کلمبیا با هدایت فرانسیسکو ماتورانا، با ۶ پیروزی و ۶ کلین شیت، در کمال اقتدار به مقام قهرمانی دست یافت. اگر چه بعضی کارشناس‌ها اعتقاد داشتند که غیبت آرژانتین و حضور کم رمق برزیل در این دوره از رقابت‌ها، باعث قهرمانی کلمبیای میزبان شد اما واقعیت این است که کلمبیا یک تیم بسیار شایسته بود و قهرمانی اش در کمال قدرت به دست آمد.
ستاره‌هایی همچون اسکار کوردوبا، ایوان کوردوبا، ماریو یپس و ویکتور آریستیزابال از جمله مشهورترین یاران کلمبیا در این جام بودند و به جز ایوان کوردوبا، هیچ کدام از بازیکن‌های کلمبیا در لیگ‌های اروپایی حضور نداشتند. جالب این که فرانسیسکو ماتورانا با نسل طلایی فوتبال کلمبیا به هیچ افتخاری دست پیدا نکرد اما این نسل کم ستاره و نو ظهور کلمبیا توانست بزرگ‌ترین افتخار تاریخ فوتبال این کشور را رقم بزند. ماتورانا با ستاره‌های بزرگی همچون الکسیس مندوزا، هرمان گاویریا، هارولد لوزانو، کارلوس والدراما، فرید موندراگون، فردی رینکون، لیونل آلوارز،فاستینو آسپریا، خورخه برمودز، آنتونی دی آویلا، ویلمر کابررا، لیدر پرسیادو و همیلتون ریکارد به هیچ عنوانی دست پیدا نکرد.
البته این نسل طلایی، در سه دوره پیاپی جام جهانی ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ به میدان رفت و دو بار درکوپا آمه ریکا ۱۹۹۳ و ۱۹۹۵ به مقام سومی رسید. جالب این که پس از پایان آن نسل طلایی، «لوس کافه تروس» با نسل جدید فوتبال خود و بدون تکیه بر نام‌های مطرح، به قهرمانی کوپاآمه ریکا ۲۰۰۱ دست یافت و پس از آن، بالاترین مقام کلمبیا در این جام، به سال ۲۰۱۶ مربوط می‌شود که با خوزه نستور پکرمن آرژانتینی به این مقام نائل گردید. اکنون کلمبیا با کارلوس کی روش، سه بازی نخست را با سه پیروزی و سه کلین شیت به پایان رساند تا شروعی مشابه باکوپا آمه ریکا ۲۰۰۱ داشته باشد. البته کلمبیا در حال حاضر، از لحاظ مهره و همچنین از لحاظ وزن فنی سرمربی اش، نسبت به سال ۲۰۰۱، بسیار بهتر و قوی‌تر به نظر می‌رسد و چه بسا که با هدایت این مرد پرتغالی، یکی از جدی ترین مدعیان فتح کوپا آمه ریکا ۲۰۱۹ باشد.