دیوید اسمیت، گاردین — هیچ کس نمی‌توانست میشل اوباما را متهم کند که در سایهٔ همسرش زندگی می‌کند. با این حال، اندک افرادی گمان می‌کردند که او ملکهٔ روایت غیرداستانی آمریکا شود.
کتاب زندگی‌نامهٔ بانوی اول سابق آمریکا، شدن۱، به هیچ وجه صرفاً ضمیمه‌ای بر سال‌های حضورش در کاخ سفید نیست. بلکه این کتاب پدیده‌ای ادبی را آشکار می‌کند و برای زندگی حرفه‌ای او نقطهٔ عطفی به شمار می‌رود. این کتاب در صدر فهرست پرفروش‌ترین‌هاست و در طول تورهای تبلیغاتی استادیوم‌ها را پر می‌کند. میشل مانیا اوباما هم همین‌طور. ماه گذشته با حضور غیرمنتظره در مراسم جایزهٔ گرمی توجه را از بزرگ‌ترین ستاره‌های موسیقی به سوی خود معطوف کرد.
لیزا ماسکاتین دربارهٔ میشل اوباما می‌گوید: «او امروز ستارهٔ راک است. الان سلبریتی سیاسی است». ماسکاتین یکی از مالکان کتاب‌فروشی پالتیکز اند پروز۲ در واشنگتن است و پیش‌تر نویسندهٔ سخنرانی‌های هیلاری کلینتون بوده.
این درست است که، بعد از مرگ فرانکلین روزولت در ۱۹۴۵، بانوی اول سابق، النور روزولت، رئیس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل شد و بیوهٔ جان اف. کندی دو دهه از عمرش ویراستار کتاب بود. البته هیلاری کلینتون در حزب دموکرات به شخصیت سیاسی مقتدری مبدل شد، یعنی سناتور، وزیر امور خارجه و دو بار نامزد پست ریاست‌جمهوری.
اما میشل اوباما، بانوی اول سابق مشهور، در حال ساختن موقعیتی مناسب است و زندگی حرفه‌ای او بعد از حضور در کاخ سفید احتمالاً اکنون در آغاز راه است.
کتاب شدن، که در نوامبر منتشر شد، در هفتهٔ نخست بیش از ۱.۴ میلیون نسخه فروخت و اکنون به یکی از کتاب‌های پرفروش این دهه تبدیل شده است. بر اساس گزارش سی.ان.ان، این کتاب در تمامی قطع‌ها در سایت آمازون طی ۴۷ روز متوالی پرفروش‌ترین کتاب بوده است. این مدت، بعد از رمان اروتیک پنجاه سایۀ گری۳ در ۲۰۱۲، طولانی‌ترین زمانی است که یک کتاب پرفروش بوده است. اخیراً رقبا آن را از جایگاه اول پایین کشیدند، اما این هفته به صدر فهرست کتاب‌های غیرداستانی بازگشت.
این کتاب ۴۲۶صفحه‌ای، که انتشارات پنگوئن راندوم هاوس منتشر کرده، برخلاف بسیاری از زندگی‌نامه‌های خودنگاشت، به لحاظ سیاسی صادقانه و از نظر شخصی افشاگر است. میشل اوباما با نوشتن این مسائل که به همراه باراک اوباما به مشاور ازدواج مراجعه کرده و بعد از یک بار سقط جنین برای باردارشدن با مشکل مواجه شده و دست آخر برای بارداری دو دخترشان از لقاح مصنوعی (آی. وی. اف)۴ استفاده کرده کار مهمی انجام می‌دهد.
نخستین بانوی اول آفریقایی‌آمریکایی به این مسئله هم اشاره کرده است که دونالد ترامپ را به خاطر پافشاری‌اش بر نظریه‌های توطئه در مورد محل تولد همسرش «هرگز نمی‌بخشد»، مسئله‌ای که زندگی خانوادگی او را در معرض خطر «تندروها و آدم‌های عجیب و غریب» قرار داد. با این حال، کتاب تعادلی ظریف ایجاد کرده و به پرخاشگری ضد ترامپ تبدیل نشده است.
این کتاب سال گذشته در کتاب‌فروشی پالتیکز اند پروز، که مؤسسه‌ای در واشنگتن است، پرفروش‌ترین کتاب شد. ماسکاتین می‌گوید: «زندگی‌نامه‌های سیاسی معمولاً آن‌قدرها هم جالب نیستند، چرا که اغلب برای تصحیح مدارک یا تحکیم میراث فردی نوشته می‌شوند. اما اوباما توانسته داستان خودش را بگوید، او زن باهوشی است و می‌داند چه می‌خواهد بگوید. به قدر کافی تلاش کرده تا کتابش لذت‌بخش و گیرا و سرگرم‌کننده شود».
میشل اوباما تصادفاً از وضعیت سیاسی کنونی هم سود برده است. ماسکاتین می‌گوید: «افراد در زمانهٔ ترامپ اشتیاق به گذشته دارند، با اینکه فقط چند سال گذشته است نوعی نوستالژیِ خانوادهٔ اوباما وجود دارد. دلشان برای زن و شوهری در کاخ سفید تنگ شده که کارها را جدی می‌گرفتند. به این علت، مردم از هر چیزی مربوط به این خانواده باشد بیشتر می‌خواهند».
اوباما یک تور کتاب طولانی را شروع کرد که جمعیت عظیمی را جلب کرد و در ۱۴ آوریل به ورزشگاهِ اُ۲ لندن هم رسید. در این شهر بود که میشل اوباما در مصاحبه‌ای با استیون کولبرت، مجری سرشناس برنامهٔ تلویزیونی، شرکت کرد. محبوبیت میشل اوباما هم این‌گونه است که جمعیت برای دیدن پرترهٔ او که ایمی شرالدِ هنرمند کشیده گروه گروه به گالری ملی پرترهٔ اسمیتسونین در واشنگتن می‌روند. این گالری، که پرتره‌ای از باراک اوباما هم دارد، در سال ۲۰۱۸ حدود یک میلیون بازدیدکننده بیشتر از سال ۲۰۱۷ داشت.
قدرت ستاره‌بودن اوباما تضمین‌کنندهٔ افزایش تعداد مخاطبان هر برنامهٔ تلویزیونی یا مراسم اهدای جایزه است. در مراسم گرمی در لس‌آنجلس، او دست در دست لیدی گاگا، جیدا پینکت اسمیت و جنیفر لوپز روی صحنه آمد. کمی بعد، با منتشرکردن تصویر پیامی که بین او و مادرش ردوبدل شده بود روی خنده‌دار ماجرا را نشان داد. مادرش، ماریان رابینسون، پرسیده بود: «آیا با این ستاره‌های واقعی حرف هم زدی یا بلافاصله بعد از اینکه کارت تمام شد فرار کردی؟»
میشل اوباما در توییتر ۱۲.۲ میلیون فالوئر دارد. فالوئرهای لارا بوش، بانوی اول پیش از او، ۲۷۸۰۰۰ نفرند و ملانیا ترامپ، بانوی اول بعدی، ۱۱.۶ میلیون فالوئر دارد.
حالت چهره‌اش در روز معرفی رسمی ترامپ در ژانویهٔ ۲۰۱۷ گویاتر از هر چیزی بود که کتابش می‌توانست بگوید، اما به نظر می‌رسد میشل اوباما زندگیِ بعد از حضورش در کاخ سفید را پذیرفته است. روزهای پایانی سال گذشته، به همراه ستارگان بسیاری، تلاش کرد که آمریکایی‌های بیشتری را متقاعد کند که رأی دهند و در یک ابتکار آموزشی جهانی شرکت کرد تا دختران تحصیلات بیشتری داشته باشند.
او و باراک اوباما، که مشغول نوشتن زندگی‌نامه است و برای مبارزات انتخاباتی میان‌دوره‌ای ۲۰۱۸ به میدان سیاست بازگشت، با کمپانی نتفلیکس به توافق رسیده‌اند تا برنامه‌ای تولید کنند.
میشل اوباما، که فقط ۵۵ سال دارد و پیش‌تر وکیل و رئیس بیمارستان بوده است، در حال شکستن قالب بانوهای اول قبلی است. بتی کارولی، مورخ و زندگی‌نامه‌نویس بانوهای اول، می‌گوید: «اگر کتابش را با ۶ یا ۷ کتاب بانوهای اول قبلی مقایسه کنید، مسلماً متفاوت است. الگوی کتاب‌های قبلی عموماً این بوده که ۷۰ درصدشان در کاخ سفید می‌گذشت و ۳۰ درصدشان مربوط به دورهٔ رشد و بزرگ‌شدن فرد می‌شد. در کتاب میشل اوباما کاملاً برعکس است. من در مقام مورخ ناامید شدم، چرا که دوست داشتم از تصمیماتی که او بر آن‌ها تأثیر گذاشته بیشتر بدانم. اما ۷۰ درصد دربارهٔ دورهٔ رشد و بزرگ‌شدن، والدین و تحصیلاتش در واقع او را شخصی مجزا معرفی کرده است. اگر اتفاق بدی برای باراک اوباما بیفتد، میشل اوباما به‌تنهایی شخصیت موفقی خواهد شد. اما نمی‌توان این حرف را دربارهٔ لارا بوش زد».
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اگر میشل اوباما سال آینده نامزد ریاست‌جمهوری شود، ترامپ را شکست خواهد داد، اما او دائماً ورود به عرصهٔ سیاست را منتفی دانسته است. کارولی می‌گوید: «میشل اوباما اشاره کرده است که سعی می‌کند تغییر ایجاد کند؛ بازنشسته نمی‌شود تا به تفریحگاهی در کالیفرنیا برود. او گفته که می‌خواهد منبع الهامی برای زنان باشد و این‌طور هم شده است».
پی‌نوشت‌ها:
•• دیوید اسمیت (David Smith) مسئول دفتر گاردین در واشنگتن است.
[۱] Becoming
[۲] Politics and Prose
[۳] Fifty Shades of Grey
[۴] in vitro fertilisation (IVF)
