پس از خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم های نفتی علیه ایران، صادرات نفتی کشورمان تا حدی تحت تاثیر قرار گرفت. بسیاری از خریداران نفتی آسیایی ایران از ترس تحریمهای آمریکا پاپس کشیده و از خرید نفت ایران امتناع کردند.
به طور مثال، آمار گمرکی نشان می‌داد کره جنوبی ۷۵۸ هزار و ۹۰۳ تن یا معادل ۱۷۹ هزار و ۴۴۴ بشکه در روز نفت ایران را در ماه می وارد کرده است که در مقایسه با ۱.۰۲ میلیون تن در آوریل سال گذشته، کاهش داشته است.
با این حال، پس از مدتی ایران توانست از پس این مشکلات برآید و رابطه نفتی خود با کشورهای آسیایی از جمله چین، ژاپن، کره جنوبی و به خصوص هند را ادامه دهد. خاصه آنکه معافیت های نفتی آمریکا برای برخی کشورها، خیال برخی واردکنندگان نفت ایران را تا حدودی راحت کرد.
در این میان رابطه نفتی ایران و هند از سایرین جالب تر است. پس از آغاز تحریم، شایعاتی مبنی بر توقف خرید نفت از ایران توسط هند مطرح شد. خبرگزاری‌ها مدتی پیش به نقل از وزیر نفت این کشور گزارش دادند که به پالایشگاه‌های هند ابلاغ شده است که از ماه نوامبر سال جاری خود را برای کاهش چشمگیر نفت از ایران و حتی قطع معاملات نفتی با جمهوری اسلامی آماده کنند. با این حال روند خرید نفت ایران به نحوی دیگر پیش رفت.
فراز و نشیب واردات نفت به هند
در سه ماه اخیر واردات نفت از ایران به هند کاهش یافت اما قطع نشد. سایت اقتصادی انرژی ورلد، طی گزارشی تاکید دارد که آمریکا هند را از لیست تحریمها در صورت واردات نفت از ایران خارج کرد و هند همچنان مجاز است از ایران نفت بخرد اما با این حال میزان خرید نفت هند از ایران کمتر از حد معین شده توسط آمریکا است. هند مجبور است خرید نفت از ایران را کاهش دهد و به ۳۰۰ هزار بشکه در روز برساند اما خرید چند ماه اخیر هند بعضا از این رقم‌هم کمتر بوده است. با توجه به داده های نفتی منابع نفتی، واردات ماهانه هند از ایران از ماه نوامبر کاهش یافته است.
در ماه نوامبر، هند حدود ۲۷۶ هزار بشکه نفت خام ایران را وارد کرده است که حدود ۴۱ درصد از ماه اکتبر و حدود ۴ درصد نسبت به ماه قبلش کاهش یافته است. این در حالی است که عراق و عربستان سعودی همچنان به عنوان دو فروشنده نفت به هند صادرات خود را ادامه می‌دهند و بسیاری گمان می‌برند که هند برای جبران کسری نفت خود به آنها رجوع نماید.
امارات متحده عربی، که ششمین فروشنده نفت به هند در ماه اکتبر بود، در ماه نوامبر به سومین فروشنده نفت به هند تبدیل شد و ونزوئلا را که پیش از این در مقام سوم بود، پشت سر گذاشت و آن را به رتبه چهارم فرستاد.
در ماه جاری همچنین نیجریه در جایگاه شماره ۵ باقی ماند، و ایران که قبل از تحریمها در رتبه ۴ صادرکنندگان نفت به هند بود، به مقام ششم رسید.
در این میان، مشکلات دیگری هم در رابطه با این موضوع وجود دارد. آمریکا هند را از لیست کشورهای تحریم کننده نفت خارج کرده است اما شرکتهای حمل و نقل دریایی بین المللی به علت تحریمها برای واردات نفت از ایران با مشکلاتی جدی روبرو هستند و همین در میزان واردات نفت از ایران‌تاثیر می‌گذارد.
بازگشت به دوران قبل تحریم
اما برخی تدابیر در این زمینه به کمک ایران آمده و در مسیر خرید نفت ایران توسط هند اصلاحاتی ایجاد شده است. قانون جدید اوپک مبنی بر کاهش تولید نفت کشورهای عضو به استثنا ایران و چند کشور دیگر باعث کاهش تولید نفت امارات و عربستانی شده است که از فروشندگان نفت به هند بوده اند. همچنین، ایران اخیرا برای فروش نفت خود به خریداران آسیایی از تخفیف های مختلفی استفاده کرده است که این امر باعث کاهش قیمت نفت ایران نسبت به همسایگان عربش شده است و البته همین اتفاق احتمالا فروش نفت ایران به هند را بیشتر کند. در کنار این، انتقال پول و نفت بین دو کشور هند و ایران طی توافقاتی که احتمالا مدتی بعد نهایی شود از حالت بین المللی به حالت بومی درآید و مثلا به جای دلار از روپیه استفاده شود و یا از کشتیهای ایرانی برای حمل و نقل استفاده گردد. این اتفاق قطعا در فرآیند فروش نفت به هند کمک خواهد کرد و باعث رفع موانع گردد.
این اتفاقات احتمالا سال پیش رو را تبدیل به سال بهتری در تجارت نفت ایران در هند تبدیل کند. رویترز طی گزارشی از منابع رسمی دولتی خبر می‌دهد که واردات نفت هند از ایران در سال پیش رو احتمالا به ۴۵۲ هزار بشکه در روز برسد.
