دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی و از مناطق دیدنی ارومیه و ایران است که آب آن که بسیار هم شور است، از ۶۰ رودخانه نظیر زرینه‌رود، باراندوز، شهرچای، نازلو سیمینه‌رود، تلخه‌رود، گادر و زولا تامین می‌شود.
سیمینه رود و زرینه رود از بزرگ‌ترین رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه هستند که نقش بسزایی بر میزان آب دریاچه دارند. البته بارش برف و باران و چشمه‌های درون دریاچه نیز در تامین آب دریاچه موثر هستند. سرعت بالای تبخیر آب دریاچه و مشکلاتی که در بحث کم آبی وجود دارد موجب شده طی سال‌های گذشته، دریاچه ارومیه حال روز خوبی نداشته باشد و اقدامات مقطعی هم نتوانسته مشکلات دریاچه زیبای ارومیه را حل کند.
در اطراف دریاچه ارومیه مناطق زیبایی وجود داشت که متاسفانه خشک شدن دریاچه این مناطق را هم با مشکل مواجه کرده، برای مثال دو جزیره اشک و کبودان هم به‌شدت تحت‌تاثیر خشک‌شدن دریاچه ارومیه قرار گرفته و بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش خود را از دست داده‌اند. این جزایر زمانی زیستگاه اصلی دو گونه مهم گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی بودند که به‌دلیل شرایط نامناسب دریاچه در سال‌های اخیر، در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
یکی از شعار‌های دولت تدبیر و امید درباره مسائل محیط زیستی و احیای دریاچه ارومیه بود، اما آخرین گزارش ستاد احیای دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که ارتفاع آب دریاچه هزار و ٢٧١ متر از سطح دریا و حجم آب موجود در دریاچه ۴ میلیارد و ٢۵٠ میلیون است که برای رسیدن به تراز اکولوژیک به بیش از ١١ میلیارد متر مکعب آب بیشتر نیاز است! که این به معنای عدم تحقق وعده دولت سابق است.
کاهش ارتفاع دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته
مهران نظری، مدیر کل حفاظت و محیط زیست استان آذربایجان غربی در جلسه مدیران سازمان حفاظت محیط زیست که به ریاست علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، می‌گوید: در حال حاضر ارتفاع دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته حدود ۶۱ سانتی کاهش پیدا کرده است و از نظر سطح نیز ۱۴۲۳ کیلومتر مربع از سطح زیر آب دریاچه ارومیه کاسته شده و بر این اساس نیز حدود ۲ میلیارد مترمکعب نیز از حجم آب دریاچه ارومیه کاسته شده است.
نظری تصریح می‌کند: با توجه به وضعیت بحرانی موجود لازم است تدابیر برای حفظ این نگین فیروزه‌ای کشورمان در سطح ملی انجام و اجرایی شود. براساس موارد اشاره شده بروز احتمالی طوفان‌های گردوغبار نمکی می‌تواند اثرات سوئی بر جوامع انسانی و حاشیه دریاچه داشته باشد.
به گفته مدیر کل حفاظت و محیط زیست آذربایجان غربی به دلیل کاهش آب دریاچه ارومیه در حال حاضر جزایر به هم چسبیده و موجب باتلاقی شدن مسیر‌ها شده و مامورین پارک ملی دریاچه ارومیه برای تردد و عزیمت به جزایر با استفاده از قایق موتوری با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده‌اند که این مسئله می‌تواند حراست از جزایر دریاچه ارومیه و گونه‌های نادر حیات وحش را به خطر اندازد.
براین اساس کاهش حجم آب دریاچه ارومیه در سال جاری باعث شده است تا بخش‌هایی از جزایر اشک و کبودان که محل زندگی حیات وحش از جمله قوچ و میش ارمنی هستند از محصور بودن با آب خارج شده و به خشکی‌های جنوبی دریاچه ارومیه بپیوندد.
چسبیدن این جزایر به خشکی‌های جنوب دریاچه، زمینه را برای ورود گونه‌های گوشتخوار و مهاجمی مانند پلنگ، روباه و شغال و همچنین احتمال خروج حیات وحش از جزایر و نیز ورود افراد سودجو فراهم ساخته و که این امر نیز اکوسیستم طبیعی این جزایر را با مشکل مواجه خواهد ساخت و خطراتی را برای وحوش آن به وجود خواهد آورد.
وی تاکید می‌کند: با توجه به افتتاح مرکز هماهنگی پایش و آینده پژوهی دریاچه ارومیه در این استان برای پیگیری اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه و نظارت بر اقدامات سایر دستگاه‌های اجرایی مرتبط با دریاچه، باید زیرساخت‌ها و جذب نیرو کارشناسی برای تشکیل چارت تشکیلاتی این مرکز که اولین مرکز آینده پژوهی در کشور است مشخص و اعلام شود.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: با توجه به حفر تونل کانی سیب و کانال انتقال آب از طریق رودخانه گدار و منطقه حفاظت شده و اعلام شدن آن توسط شورای عالی محیط زیست کشور اولا نیاز است پی‌گیری‌های لازم برای اتمام این پروژه بزرگ انجام شود و در ادامه نیرو‌ها و امکانات مورد نیاز به منظور حفظ تونل، کانال و آب منتقل شده به بستر دریاچه ارومیه فراهم، تا هیچ گونه دست‌اندازی و برداشت غیرمجاز از مسیر انتقال آب انجام نشود.
اتمام طرح‌های نیمه تمام احیای دریاچه ارومیه تا پایان سال
محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور، در جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه، می‌گوید: احیای دریاچه ارومیه علاوه بر موضوع محیط زیست به سلامت و معیشت مردم مرتبط است.
به گفته مخبر احیای دریاچه ارومیه تنها دغدغه مردم استان‌های حوضه این دریاچه نبوده بلکه خواست عمومی ملت ایران است چرا که مردم این دریاچه را سرمایه ملی می‌داند، ضمن آنکه اثرات مخرب زیست محیطی خشک شدن این دریاچه می‌تواند کشور را با آسیب‌ها و مشکلات زیادی مواجه کند.
معاون اول رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بحران کمبود آب و خشکسالی از بحران‌های مهم در جهان است، خاطرنشان کرد: ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار داشتن در وضعیت خشک و نیمه خشک با مخاطراتی روبرو است که البته با مدیریت مصرف بهینه منابع آب می‌توان با این مسئله مقابله کرد.
معاون اول رئیس جمهور تصریح کرد: بایستی تمام اقدامات و طرح‌های نیمه تمام و سخت‌افزاری احیای دریاچه ارومیه از جمله طرح‌های انتقال آب از حوضه‌های آبریز و اقدامات محقق کننده تثبیت دریاچه ارومیه تا پایان سال جاری تکمیل شود. دستگاه‌های اجرایی موظف هستند نسبت به انجام تعهدات خود درخصوص احیای دریاچه ارومیه به طور کامل عمل کنند.
وی همچنین وزارت نیرو را مکلف کرد با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و دبیرخانه ستاد احیای دریاچه ارومیه طی هفته‌های آتی ضمن آسیب شناسی از وضعیت فعلی دریاچه ارومیه و روند اجرای طرح‌های احیای این دریاچه گزارش جامعی مشتمل بر راهکار‌های عملی برای تصمیم‌گیری به جلسه آتی ارائه کند.
دریاچه ارومیه این روز‌ها حال خوبی ندارد. دریاچه‌ای که از اواخر دهه ۷۰ به طور شگفت‌آوری از آب تهی شد و به دشتی وسیع از نمک‌زار بدل شد، طبق گفته‌های کارشناسان محیط زیست کانون خطرناکی از توده‌های نمک که پیش‌بینی می‌شود در صورتی که احیا نشود، حدود ۱۵ میلیون جمعیت پیرامونش را وادار به مهاجرت و ترک سرزمین خواهد کرد. به گفته آنها، دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی و حتی مراکز شهری و جمعیتی مثل تبریز، ارومیه، مهاباد، حتی زنجان و قزوین نیز از تیررس بلور‌های ریز نمک در امان نخواهند بود.
منبع: دانشجو