داشتن برنامه مدون و هماهنگ در فرایند درمان بیماران در هر کشوری امری مهم و حیاتی است و کشورهای مختلف دنیا به ویژه کشورهای پیشرفته تلاش کرده اند تا با تدوین برنامه‌ای مشخص و هماهنگ در شبکه بهداشتی و درمانی و جامعه پزشکان خود، خدمات مطلوب و جامعی را به بیماران ارائه دهند و از موازی کاری و تجویز روش های درمانی و دارویی موازی با هم که نتیجه مطلوبی در بر نداشته و در برخی اوقات باعث بروز آسیب های جسمی و روحی به بیماران می شود، پرهیز کنند.
طرح ایجاد پرونده الکترونیک سلامت یکی از مهمترین برنامه های وزارت بهداشت در جهت رفع این مشکل و نیز ساماندهی و نظامند کردن روند درمان بیماران و آگاه ساختن پزشکان از وضعیت بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی دولتی و خصوصی است .
امری که باعث می شود پزشکان در تخصص‌‌های مختلف از پیشینه درمانی ودارویی بیمار مطلع شده و با آگاهی از آن، روند درمانی مطلوبتری را دنبال کنند.
طرح پرونده الکترونیک سلامت علاوه بر افزایش دقت و صحت در نوشتن نسخ پزشکی، موجب تسهیل و تسریع در روند ارائه خدمات دارویی داروخانه‌ها و خدمات درمانی در بخش های دولتی و خصوصی می‌شود؛ ضمن اینکه امکان مشاهده اطلاعات هویتی و اقلام تجویز شده بیماران به صورت لحظه ای و تنها با ثبت کدملی بیمار میسر شده و جلوی سوءاستفاده برخی افراد در استفاده از چند دفترچه بیمه را گرفته و به نوعی می تواند عدالت در ارائه خدمات درمانی به همه افراد جامعه ایجاد کند.
محمد جعفری، عضو ستاد دولت الکترونیک سازمان بیمه سلامت ایران گفت: پرونده الکترونیک سلامت حاوی همه اطلاعات بهداشتی، پزشکی، تشخیصی و درمانی خانواده است و سابقه افراد برای مراجعه و دریافت خدمات بهداشتی، مراقبتی و پزشکی را در داخل کشور نشان می‌دهد. این اطلاعات شامل روند دریافت مراقبت‌های اولیه و همچنین درمان افراد است و وجود یا عدم وجود بیماری خاص در فرد را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به هدف پرونده الکترونیک سلامت مبنی بر رصد روند بهداشت و درمان خانواده به شکل الکترونیک و تحت وب، افزود: فارغ از اینکه پرونده الکترونیک سلامت تحت تولیت وزارت بهداشت قرار دارد، برای اینکه گامی به سمت پرونده الکترونیک سلامت برداشته شود، باید ریز پروژه‌های متعددی که در راه رسیدن به این هدف مانند جزیره‌های از هم جدا وجود دارند با یکدیگر در یک راستا قرار گیرند.
عضو ستاد دولت الکترونیک سازمان بیمه سلامت ایران اظهار کرد: خدماتی مانند واکسیناسیون، کنترل‌های دوره بارداری، مشاوه زمان ازدواج، خدمات مراقبت مادر و نوزاد، خدمات بهداشت روان، تغذیه و…. که جنبه بهداشتی دارند، برخی از خدماتی هستند که در حوزه پزشکی نیاز به ثبت در سیستم دارند.
جعفری خاطرنشان کرد: سامانه‌ای در مراکز بهداشتی و درمانی ایجاد شده و اطلاعات خانواده‌ها در آن در حال ثبت است که این سامانه با عنوان سامانه سیب در حال فعالیت است و زمانی که یکی از اعضای خانواده به پزشک در مراکز بهداشتی – درمانی مراجعه می‌کند، اطلاعاتش در این سامانه ثبت می‌شود.
اطلاعات مربوط به بیماران مراجعه کننده به مراکز تأمین اجتماعی نیز به سیستم پرونده الکترونیک وزارت بهداشت متصل می شود؛ ضمن اینکه اطلاعات مربوط به بیماران در بیمه سلامت، نیروهای مسلح و بخش خصوصی نیز باید تجمیع شده تا این پرونده کامل شود
وی ادامه داد: در واقع فاز اول تحت عنوان نسخه نویسی الکترونیک می‌تواند در وارد کردن اطلاعات افراد به سامانه کمک کند. البته این نسخه نویسی الکترونیک به معنای حذف دفترچه بیمه نیست، بلکه به جای دفترچه، از یک نرم‌افزار بین سرویسی برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شود.
عضو ستاد دولت الکترونیک سازمان بیمه سلامت ایران افزود: هنگامی که پزشکِ تحت این شبکه، دارویی را برای بیمار تجویز می‌کند، این اطلاعات در سیستم ثبت شده و بیمار با مراجعه به داروخانه می‌تواند با ارائه کد ملی خود نسبت به دریافت دارو اقدام کند. البته این تنها محدود به داروخانه‌ها نبوده و سایر خدمات مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌ها نیز به همین شیوه برای بیمار انجام می‌شود.
یکی از خصوصیات بارز و مفید ثبت اطلاعات درمانی و دارویی بیماران این است که می تواند عدم آگاهی یا به خاطرسپاری بیماران در هنگام مراجعه به متخصصان مختلف در بیان کردن وضعیت درمان و مصرف دارو خود را جبران کند و اگر بیماری به دلائل مختلف همچون کهولت سن قادر به بیان وضعیت گذشته درمانی خود نبود، پزشک بدون هیچ نگرانی بتواند شرح حال و وضعیت بیمار خود را مشاهده و رصد کند.
علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزیر بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره «نسخه نویسی الکترونیک»، گفت: در این خصوص در حال کار هستیم و در برخی استان‌ها نسخه نویسی الکترونیک به صورت پایلوت انجام شده یا در حال انجام هستند و از سال آینده نیز بسیاری از استان‌ها درگیر این موضوع می‌شوند.
معاون بهداشت وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش که «پرونده الکترونیک سلامت اکنون در چه مرحله ای قرار دارد؟»، اظهار داشت: اکنون در پرونده الکترونیک سلامت پوشش خوبی داریم و اطلاعات قریب ۷۸ میلیون نفر وارد شده و میزان ارائه یکبار خدمت ما در کل کشور به ۹۱ درصد رسیده است؛ یعنی از ۷۸ میلیون نفر ۹۱ درصد شان حداقل یکبار خدمت دریافت کرده‌اند.
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا ثبت اطلاعات مربوط به بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی تأمین اجتماعی و سایر مراکز تداخلی با هم ندارد؟»،گفت: خیر، اطلاعات مربوط به بیماران مراجعه کننده به مراکز تأمین اجتماعی نیز به سیستم پرونده الکترونیک وزارت بهداشت متصل می شود؛ ضمن اینکه اطلاعات مربوط به بیماران در بیمه سلامت، نیروهای مسلح و بخش خصوصی نیز باید تجمیع شده تا این پرونده کامل شود.
با توجه به مزایای بسیار زیاد ثبت اطلاعات بهداشتی ودرمانی بیماران در مراکز درمانی خصوصی و دولتی که می تواند هنگام مراجعه بیمار در هر نقطه از کشور به پزشکان مختلف اطلاعات کاملی از وضعیت گذشته و حال بیمار از نظر نوع بیماری های مبتلا شده و انواع داروهایی که بیمار در طی مدت زمان قبل از مراجعه به علل مختلف در روند درمان خود مصرف کرده است را در کوتاهترین زمان در اختیار پزشک معالج قرار دهد، اما عدم هماهنگی بین ثبت اطلاعات در مراکز درمانی مختلف و همچنین سازمانهای بیمه گر همچون تأمین اجتماعی،بیمه سلامت و نیروهای مسلح، می تواند خود مشکل ساز شده و نوعی سردرگمی برای پزشکان مختلف ایجاد کند و آنها نتوانند به اطلاعات جامع و ضروری خود دست پیداکنند.
مریم حسینی، معاون درمان بیمه سلامت استان تهران در گفت وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره ثبت اطلاعات درمانی بیماران اظهارداشت: پرونده الکترونیک سلامت هنوز محقق نشده اما تمام اقداماتی که با سرعت پیش می رود، به سمت جایگاه پرونده الکترونیک سلامت است
وی در توضیح این اقدامات،گفت: یعنی تمام اطلاعات پزشکی از جمله مربوط به اقدامات سرپایی و بستری بیماران در یکجا ثبت می‌شود و هر پزشکی که در بخش خصوصی و دولتی که آن را باز کند متوجه می شود که بیمار چه خدماتی دریافت کرده و در نتیجه حالت پراکندگی از بین می رود.
معاون درمان بیمه سلامت استان تهران اضافه کرد: این کار باعث ذخیره هزینه می‌شود و بیمه شده نیز پول بیشتری به خاطر درخواست های غیر ضرور به بیمه نمی دهد؛ در این راستا اقداماتی از سوی وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر انجام شده که برای رسیدن به پرونده الکترونیک است.
حسینی با اشاره به اقدامات انجام شده و راه اندازی سامانه تایید خدمات، افزود: این سامانه از سال‌های پیش در بیمه سلامت به وجود آمده و با دارو شروع شده؛ به این صورت که وقتی بیمه شده ای به داروخانه برای دارو مراجعه می‌کند اگر آن دارو نیاز به تشکیل پرونده داشته باشد؛ به ویژه برای داروهای گران قیمت، دارو در سیستم ثبت می‌شود.
وی یادآور شد: در پشت این سیستم بانک اطلاعات تامین اجتماعی و بیمه سلامت وجود دارد و مشخص می‌کند که فرد اگر بیمه هم مثلاً تامین اجتماعی است نباید از بیمه سلامت استفاده کند و باید هر فرد یک دفترچه داشته باشد. به این، رفع همپوشانی برای سه بیمه پایه شامل نیروی مسلح بیمه سلامت و تامین اجتماعی می گویند.
معاون درمان بیمه سلامت استان تهران خاطرنشان کرد: این کار کنترل‌کننده هزینه‌ها و شفاف شدن اطلاعات است و مشخص می‌کند فرد چه بیمه ای دارد و به محض اینکه بر اساس کد ملی اطلاعات فرد صحیح باشد؛ با توجه به اینکه در پشت این سیستم ثبت احوال نیز وجود دارد، همپوشانی بیمه ای فرد کنترل می شود.
حسینی تصریح کرد: اطلاعات دارویی که پزشک تجویز کرده وارد این سامانه شده و تشکیل پرونده می‌شود. بیمار در هر نقطه از کشور به مراکز درمانی مراجعه کند، در مراجعات بعدی داروخانه تایید اینترنتی دارد و بررسی می‌کند که این فرد چه تعداد دارو می‌تواند برای چند وقت دریافت کند.
وی گفت: نسخه الکترونیکی که در سازمان بیمه سلامت اجرای می شود، پروژه بزرگی است و اکنون در شهرهای دماوند و ورامین در حال انجام آن هستیم؛ به این شکل که وقتی بیمار به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک به صورت الکترونیک نسخه را وارد می‌کند و این در سامانه های الکترونیکی قرار می‌گیرد و بعد کد رهگیری به بیمار می دهد و بیمار به داروخانه آن مرکز مراجعه می‌کند و داروخانه باید به صورت الکترونیک نسخه به بپیچد.
معاون درمان بیمه سلامت استان تهران با بیان اینکه این خدمات سرپایی مربوط به پزشکان بخش خصوصی ماست، توضیح داد: اکنون پزشک بخش خصوصی ما فقط در ورامین و دماوند به این موضوع وارد شده است.البته در برخی شهرستان های استان های دیگر اطلاعات وارد شده، اما در نهایت هدف این است که کل کشور به سمت به این سمت برود؛ یعنی همه پزشکان وارد نسخه الکترونیکی شده و در نهایت پرونده الکترونیک سلامت کامل شود.
حسینی یادآور شد: قسمتی با عنوان تبادل الکترونیکی صورتحساب بیمارستانی داریم؛ یعنی بیمار به مراکز درمانی می رود و فقط با ارائه کد ملی خدمات دریافت می کند؛به عبارتی به سمت حذف دفترچه بیمه می‌رویم و این مسیر را هم بیمه تامین اجتماعی می رود با ارائه کد ملی توسط بیمار کدی صادر می‌شود و نماینده ناظر ما می‌بیند که آیا اطلاعات داده شده با فرد مطابقت دارد.
وی در توضیح بیشتر این موضوع ، بیان داشت: آیا در تعهد بیمه پایه است یا نیست، اگر در تعهد نیست تکلیف بیمارستان در خصوص ارائه خدمات روشن می شود و هزینه را به صورت آزاد از بیمار می گیرد؛ اگر در تعهد بیمه است، برای کدام بیمه بوده و هویت بیمه را مشخص می‌کند.
معاون درمان بیمه سلامت استان تهران ابراز داشت: این اطلاعات وارد سیستم مکانیزه می‌شود و همه اینها جمع شدهو در به سمت تشکیل پرونده الکترونیکی سلامت برای هر فرد می رود؛البته باید اطلاعات فرد در این پرونده طبقه بندی باشد و در اختیار کسی قرار نداشته و فقط پزشک معالج به آن دسترسی داشته باشد.
حسینی اضافه کرد: متولی پرونده الکترونیک سلامت وزارت بهداشت است و باید ارائه خدمات از درگاه های مختلف در یک جایی ثبت شده و تجمیع شود.
وی تصریح کرد: با توجه به چشم انداز ۱۴۰۴ برای نسخه نویسی الکترونیک، سازمان پایه بیمه سلامت باید تا پایان شهریور ۱۴۰۰ تمام شهرهای خود را زیر طرح نسخه الکترونیک ببرد.
معاون درمان بیمه سلامت استان تهران خاطر نشان کرد: یک میلیون مددجوی کمیته امداد در شهر تهران تحت پوشش بیمه سلامت قرار دارند و برای این تعداد مددجو ۵۷ پزشک نسخه الکترونیکی انجام می‌دهند و این ها سیستم ارجاع الکترونیک دارند و این نیز کنترل کننده هزینه هاست.
کلام آخر اینکه؛ موضوع ثبت پیشینه درمانی و دارویی بیماران در قامت سامانه های الکترونیکی و امکان دسترسی به آن در کوتاهترین زمان امری بسیار پسندیده و قابل قبول است و همگان بر اجرای آن تأکید دارند، اما نکته مهم در مسیر ثبت اطلاعات، موازی کاری و تکرار اطلاعات در سامانه های مختلف و به عبارت بهتر خودداری از جزیره ای عمل کردن سازمان های بیمه گر و مراکز درمانی دولتی و خصوصی است.
موضوع بسیار مهمی که غفلت از آن می تواند منجر به ثبت اطلاعات ناقص و در نهایت دسترسی محدود برخی پزشکان در مراکز درمانی به اطلاعات مورد نیاز برای درمان بیماران خواهد شد؛ لذا ضرورت ایجاد مدیریت واحد و سامانه جامع برای همپوشانی در ثبت این اطلاعات و ایجاد هماهنگی بین سازمان های بیمه گر به خوبی احساس می شود.
