بیماری کلیوی یکی از اختلالات مهمی است که علاوه بر درگیری جسم، روح و روان و معیشت زندگی فرد و خانواده‌ی او را تحت شعاع قرار می دهد. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، سالانه با روند رو به رشدی از بیماری‌های کلیوی روبرو هستیم؛ با این وجود بیماری کلیوی یکی از اختلالات مهمی است که علاوه بر درگیری جسم، روح و روان و معیشت زندگی فرد را تحت شعاع قرار می‌دهد. این بیماری یا به صورت مزمن به وقوع می‌پیوندد یا اینکه از نوع حاد است. برای درمان این عضو حیاتی بدن نیز در ابتدا از راهکار‌های دارویی استفاده می‌شود، اما گا‌ها بیماری چنان پیشرفت میکند که استفاده‌ی صرف از دارو موثر نیست و به ناچار باید از روش‌هایی، چون پیوند کلیه و دیالیز استفاده کرد.
روش درمانی دیالیز
حمزه آزموده مرد ۸۵ ساله‌ای است که به مدت دو سال است دیالیز می‌شود. وی در گفتگو با خبرگزاری دانشجوپیوند کلیه
عنوان کرد که از سال ۹۱ دچار مشکل کلیوی شدم و از همان زمان فرایند درمان را آغاز کردم. از ۹ سال پیش تحت نظر پزشک بودم و درمان را با مصرف دارو شروع کردیم؛ چندین سال به همین روال گذشت و همواره نگران بودیم که نیازی به دیالیز نباشد، اما در نهایت از دو سال پیش جلسات دیالیز را شروع کردم. درحال حاضر نیز هفته‌ای دو مرتبه برای دیالیز به بیمارستان مراجعه میکنم. او در رابطه با هزینه‌ی درمان گفت پس از شروع جلسات دیالیز دیگر هزینه‌ی چندانی برای آزمایشات و دارو‌ها پرداخت نمیکنم، اما تا پیش از این با وجود بیمه، در طول ماه هزینه‌ی گزافی را صرف چنین خدماتی میکردم. در حقیقت بیماران کلیوی از ابتدا تحت پوشش بیماری‌های خاص قرار ندارند و به ناچار باید هزینه‌ی زیادی بپردازند مگر اینکه پس از مدتی گرفتار دستگاه‌های دیالیز شوند. پس از آن است که خدمات درمانی به صورت رایگان یا بسیار ارزانتر به این افراد ارائه خواهد شد.
دیالیز یکی از آخرین راه‌ها برای درمان کلیه و گا‌ها جلوگیری از وخامت اوضاع آن است. بیماران کلیوی پس از شروع مراحل دیالیز جزء بیماران خاص محسوب می‌شوند و بخش عمده‌ای از خدمات ارائه شده به این افراد با قیمت پایین‌تر یا به صورت کاملا رایگان عرضه خواهد شد. به عنوان مثال این افراد برای تهیه‌ی دارو چیزی حدود ده درصد از کل مبلغ را پرداخت خواهند کرد و باقی هزینه توسط سازمان هایی، چون بنیاد بیماری‌های خاص پرداخت می‌شود.
کمبود دستگاه‌های دیالیز در کشور
مهم‌ترین مشکل حال حاضر بیماران دیالیزی در کشور کمبود دستگاه‌های دیالیزاست. این مسئله چنان مهم است که به دغدغه‌ی بیماران دیالیزی و خانواده‌های آن‌ها بدل شده است چرا که بسیاری از این بیماران باید هفته‌ای سه مرتبه دیالیز شوند، اما به دلیل کمبود دستگاه، متخصصان به هفته‌ای دو بار رضایت می‌دهند و این مسئله شرایط را برای بیماران سخت‌تر میکند. بر اساس آمار‌ها در حال حاضر در کل کشور بیش از ۵۰ هزار بیمار دیالیزی داریم و آنگونه که از شواهد پیداست متاسفانه نرخ بیماران کلیوی در کشور سیری صعودی دارد. در واقع بر اساس داده‌های انجمن خیریه‌ی حمایت از بیماران دیالیزی هر ساله چیزی حدود ۲۰ درصد به این جمعیت افزوده می‌شود. اما بازهم تنها چیزی حدود ۶۰۰ بخش دیالیز خونی در کشور موجود است که قاعدتا پاسخگوی تمام نیاز جامعه‌ی آماری نخواهد بود. متاسفانه مشکل کمبود و فرسودگی دستگاه‌های دیالیز در تمام استان‌های کشور به خصوص شهر‌های کوچک‌تر دیده می‌شود. به صورتی که بیمارستان‌های بسیاری از شهر‌های کوچک فاقد این دستگاه مهم و حیاتی هستند یا صرفا در مراکز خصوصی چنین خدماتی عرضه می‌شود که هزینه‌ی زیادی برای بیماران دربر خواهد داشت؛ بنابراین این افراد ناچارند هفته‌ای دو الی سه مرتبه به شهر‌های مجاور رفته و از خدمات دیالیز مراکز درمانی آن شهر استفاده کنند. این مسئله علاوه بر صرف هزینه‌ی رفت و آمد، وقت زیادی نیز از بیماران می‌گیرد. طبق صحبت‌های یکی از حاضران در بخش دیالیز بیمارستان رازی شهر رشت، با وقوع بارش برف دو سال پیش و مسدود شدن راه‌های ارتباطی بین شهری بسیاری از بیماران دیالیزی امکان مراجعه به بیمارستان جهت دیالیز را از دست دادند و همین تاخیر موجب فوت این افراد شد.
مشکلات معیشتی از مهم‌ترین دغدغه‌های بیماران کلیوی
در زمان حضورمان در بیمارستان رازی رشت با همراه یکی از بیماران گفتگو کردیم. این شخص یکی از مهم‌ترین مشکلات بیماران کلیوی و به ویژه بیماران دیالیزی را مشکلات معیشتی معرفی کرد. این فرد ساعات طولانی دیالیز در بیمارستان و درد و ضعف ناشی از بیماری را مانع اصلی کار و فعالیت مناسب بیماران دیالیزی عنوان کرد. وی در ادامه گفت بیماران زیادی از شهر‌های اطراف هفته‌ای دو الی سه مرتبه به بیمارستان‌های دولتی رشت مراجعه می‌کنند چرا که در اکثر شهر‌های اطراف دستگاه دیالیز وجود ندارد یا صرفا مراکز خصوصی این خدمات را رائه می‌دهند که به طور یقین هزینه‌ی بالایی برای این افراد در بر خواهد داشت بنابراین به ناچار مجبورند برای دریافت این خدمات به مرکز استان مراجعه کنند.
این شخص در ادامه گفت معضل مهم بعدی هزینه‌ی بالای تهیه‌ی دارو و انواع آزمایشات است که باید به صورت ماهیانه و مستمر انجام شود. البته بیماران دیالیزی که تحت پوشش بنیاد بیماری‌های خاص قرار دارند بهای کمتری در ازای این خدمات می‌پردازند، اما تا پیش از شروع جلسات دیالیز مجبور به پرداخت هزینه‌های گزاف خواهند بود، به ویژه اگر شخص تحت پوشش بیمه‌های درمانی نباشد. وی یکی دیگر از مشکلات این بیماران را دغدغه‌ی مسافرت عنوان کرد چرا که بسیاری از مراکز درمانی از پذیرش این افراد برای انجام دیالیز در طول سفر خودداری می‌کنند.
پیوند کلیه ارزان تر از دیالیز
راهکار بعدی برای درمان بیماران کلیوی، عمل پیوند کلیه است. این اقدام از یک طرف موجب کاهش درد و رنج بیماران خواهد شد. از طرف دیگر پیوند کلیه یک روش به صرفه‌تر و اقتصادی نسبت به دیالیز است چرا که در حال حاضر هر جلسه‌ی دیالیز برای دولت هزینه‌ای حدود ۳۰۰ هزار تومان به همراه دارد. اما این روش درمانی هم معضلات خود را دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلات، کمبود کلیه و منتظر ماندن در صف متقاضیان کلیه برای مدت زمانی طولانی است. دغدغه‌ای که با ترویج فرهنگ اهدا میتوان به آن پایان بخشید. اما شاید یکی از بزرگترین ایرادات این قضیه در کشور خودداری بیماران دیالیزی از انجام عمل پیوند باشد. چرا که متاسفانه درکشور ما پس از انجام پیوند فرد دیالیزی، این بیمار دیگر تحت پوشش بنیاد بیماری‌های خاص قرار ندارد و به ناچار مجبور است هزینه‌های بالای دارو و درمان را از جیب پرداخت کند. به همین دلیل بسیاری از بیماران دیالیزی از انجام این عمل خودداری می‌کنند فارغ از اینکه هر جلسه‌ی دیالیز هزینه‌ی بالایی برای دولت دارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد که خروج بیماران پیوند کلیه پس از انجام عمل پیوند از لیست بیماران خاص ضربهی بزرگی به جامعه بیماران و دولت وارد میکند.
کاهش چشمگیر عمل‌های پیوند کلیه در طول دوره‌ی کرونا
طبق آمارهای رسمی، در طول دوره‌ی کرونا در استان‌های مختلف کشور شاهد کاهش چشمگیر عمل‌های پیوند کلیه بوده ایم؛ بنابراین بیماران زیادی به انتظار دریافت کلیه با درد و رنج این بیماری دست و پنجه نرم کرده اند و به ناچار همچنان تن به دیالیز می‌دهند. به طور کلی بیماران کلیوی با محدودیت‌ها و سختی‌های زیادی در زندگی دست به گریبان هستند. این افراد نه به طور دوره‌ای بلکه برای چندین سال و گا‌ها تمام طول عمر با این بیماری درگیر هستند و ساعت‌های طولانی را در مراکز درمانی سپری می‌کنند بنابراین شرایط مناسب برای کار و فعالیت اقتصادی ندارند. از طرفی دغدغه‌های زندگی و فراهم کردن هزینه‌های دارو و درمان فشار زیادی به این افراد وارد میکند.
با توجه به این‌ها به نظر می‌رسد درحال حاضر مهم‌ترین رسالت نهاد‌های مربوطه در این حوزه فراهم کردن نیاز‌های اولیه زندگی و در نظر گرفتن مستمری‌های متناسب با شرایط زندگی این افراد است. مورد مهم بعدی نیز همان مسئله‌ی همیشگی خدمات دارویی و درمانی است که امیدواریم به بهای کمتری به این اشخاص ارائه شود و نکته آخر که درحال حاضر میتوان به آن پرداخت، افزایش تعداد تخت‌های دیالیز در کل کشور است که درنهایت موجب بهبود خدمات رسانی به بیماران دیالیزی در سراسر ایران خواهد شد.