درحالی که دلایل متعددی از جمله عدم موفقیت در جنگ چندین ساله، صرف هزینه‌های هنگفت انسانی و مالی امریکا در افغانستان و استراتژی بایدن در جهت بهبود چهره کشور و دموکرات‌های خود، برای خروج نیروهای آمریکا از خاک افغانستان ذکر می‌شد اما شنیده‌ها حاکی از این بود به هم زدن معادلات چین و جاده ابریشم جدید، از طریق ناامن کردن افغانستان و به طور کلی منطقه خاورمیانه از دیگر دلایل دستور بایدن مبنی بر خروج نیروهای خود از افغانستان است.
خروج آمریکایی‌ها اول از همه طالبان را جسور کرد تا برای تشکیل حکومت اسلامی در افغانستان به تصرف تمامی ولوسوالی‌های این کشور روی بیاورند. از طرفی کارشناسان، روابط احتمالی طالبان با چین را مساعد نمی‌دانستند چرا که این دو اساساً هیچ اشتراکی چه از نظر مذهب و چه از نظر سیاست و حکومت باهم نداشته‌اند. از سوی دیگر کشور چین چندین سال است که به دنبال پیشبرد پروژه عظیم خود در آسیا موسوم به پروژه یک کمبرند یک جاده است و هرچند که افغانستان در این پروژه حضور اسمی ندارد اما موقعیت ژئوپولوتیک آن باعث حضور اهم این کشور در پروژه بزرگ چین شده است. به همین دلیل روی کار آمدن طالبان ضربه‌ای کاری به چینی‌ها می‌زد.
طالبان دوست یا دشمن چین؟
سیاست‌های جدید طالبان اما معادلات کارشناسان و رسانه‌ها را تا حد زیادی بهم زده است. به طوری که ورق کاملا برگشته است و گویا طالبان و حزب کمونیست چین فصل جدیدی از روابط را بین خود آغاز کرده‌اند.
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان، هفته گذشته در گفتگو با روزنامه هنگ‌کنگی «ساوت چاینا مورنینگ‌پست»، چین را «دوست» کشور خود خواند که از حضورش در «بازسازی افغانستان» استقبال می‌شود و ابراز امیدواری کرد تا گفت‌وگو‌ها در این زمینه هرچه زودتر آغاز شود.
از طرفی نیز در گزارش سی‌ان‌ان آمده است: همکاری دولت چین با طالبان در افغانستان پس از خروج آمریکا، آن اندازه که در نگاه اول بعید به نظر می‌رسد، غیرممکن نیست؛ زیرا افغانستان یکی از اجزای اصلی برنامه‌های توسعه بلندمدت منطقه‌ای چین است. علاوه بر این، دولت چین مشکل جدی با طالبان ندارد و در سپتامبر ۲۰۱۹ از حضور نمایندگان این گروه شبه‌نظامی در پکن برای گفت‌وگو با نماینده چین در زمینه «مذاکرات صلح» استقبال کرد.
طالبان نیز روشن کرده است که قصد دارد از موضوع سرکوب مسلمانان در سین‌کیانگ چین چشم‌پوشی کند. سخنگوی طالبان چندی پیش در گفتگو با روزنامه وال‌استریت‌ژورنال تاکید کرد که این گروه در رابطه با «ادعاهای مربوط به سرکوب اقلیت‌های مسلمان در سین‌کیانگ چین»، تمایلی به انتقاد از آن کشور را ندارد. او گفت: «ما به موضوع ستم بر مسلمانان اهمیت می‌دهیم، اما در امور داخلی کشور چین دخالت نخواهیم کرد.»
ازسوی دیگر، گلوبال تایمز، نشریه وابسته به حزب کمونیست چین، رسانه‌های غربی را به تلاش برای تخریب روابط میان پکن و طالبان متهم کرده و در یادداشتی آورده است: «غرب واقعا به حقوق بشری اویغورهای سین‌کیانگ اهمیت نمی‌دهد. تنها امیدوار است که بتواند از این طریق میان پکن و طالبان اختلاف ایجاد کند.» همزمان، هو شیجین، سردبیر این نشریه دولتی چین، نیز در مطلبی که به‌طور گسترده در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده، به این موضوع اشاره کرده است که طالبان، چین را «دوست» خود می‌داند.
مشاهد حسین، سناتور پاکستانی و رئیس موسسه چین- پاکستان نیز به سی‌ان‌ان گفت که طالبان درحال حاضر نسبت به دوره پیشین که بر سر قدرت بود، عملگراتر است و این گروه اسلام‌گرا چین را یک کشور «ذی‌نفع معتبر» در افغانستان می‌داند. به گفته او، اگر طالبان در افغانستان قدرت را به‌دست گیرند، به حمایت چین برای بازسازی و ثبات آن کشور نیاز خواهند داشت.
براساس این گزارش، هرگونه وخامت در اوضاع امنیتی افغانستان، نگرانی پکن را درپی خواهد داشت، زیرا آن کشور در طرح «کمربند و جاده» سرمایه‌گذاری سنگینی در آسیای مرکزی کرده است.
دولت چین تاکنون به‌طور مستقیم اظهارنظری درمورد پیشروی‌های طالبان در افغانستان نکرده است، اما وانگ یی، وزیر خارجه چین، در سفرش به آسیای میانه، موضوع افغانستان را در گفت‌وگو با همتایان خود در ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان، بررسی می‌کند.
دیدار هیئت طالبان با وزیر خارجه چین
اما در جدیدترین اقدام صلح‌جویانه بین طالبان و آمریکا،ملا غنی برادر، معاون رهبر گروه طالبان، در راس هیأت این گروه به چین سفر کرده و با ونگ یی، وزیر خارجه چین دیدار کرده است. وزارت خارجه افغانستان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که چین قبلا دولت افغانستان را از این سفر مطلع ساخته بود. در این اعلامیه همچنین آمده است که افغانستان انتظار دارد تا دولت چین در راستای تقویت اجماع منطقه و اعمال فشارهای بین‌المللی بر طالبان در جهت قطع خشونت‌ها، برقراری آتش‌بس، تأمین صلح و ختم حضور تروریستان خارجی در افغانستان، نقش ارزندۀ خود را ایفا نماید.
سفر هیأت گروه طالبان به چین دو روزه اعلام شده است و نظر به اظهارات این گروه، محور بحث‌ها صلح و امنیت افغانستان بوده است.
وزیر خارجه چین همچنین گفته است که او امیدوار است که گروه طالبان بتوانند “جنبش اسلامی ترکستان شرقی” را که چین آن را تهدید برای امنیت ملی‌اش می‌داند، سرکوب کنند.
مرکز این گروه در زمان حاکمیت طالبان کابل پایتخت افغانستان بود و از همان زمان روابط نزدیکی با القاعده داشته است.
جنبش اسلامی ترکستان یک سازمان افراط‌گرای اسلامی است که توسط تندروان اویغور در غرب چین تاسیس شده است و چین، اتحادیه اروپا، آمریکا، بریتانیا، روسیه و پاکستان آن را یک گروه “تروریستی” می‌دانند. اهداف اعلام شده این گروه ایجاد دولت مستقل به نام “ترکستان شرقی” در سین کیانگ چین است.
چین حامی طرفین در جنگ داخلی افغانستان
طالبان یک ماهی می‌شود که در یک جوش و خروش دیپلماتیک به‌سر می‌برد. مقام‌های این گروه از تهران، مسکو و ترکمنستان دیدار کرده‌اند؛ درحالی‌که همزمان پیشرفت‌های نظامی این گروه هم افزایش قابل توجهی یافته است. تلاش این گروه برای افزایش مشروعیت منطقه‌ای و جهانی خود با سکوت دولت کابل مواجه شده است. البته سفر سران این گروه به چین هم از این قاعده مستثنی نبوده است. گزارشگر نیویورک‌تایمز، دیدار رهبران طالبان از چین را مهم‌ترین کودتای این گروه می‌نامد. ایتیون لی مایرز در گزارش ۲۸ جولای برای نیویورک‌تایمز نوشت، مقام چینی از هیات طالبان خواسته تا تصویری دیپلماتیک از خود به نمایش بگذارد و این وعده را بدهد که به ستیزه‌جویان دیگر اجازه استفاده از خاک افغانستان به‌عنوان پایگاهی برای حمله به داخل چین را نمی‌دهد.
چین نگرانی جدی خود را از سرنوشت افغانستان اعلام کرده است. این کشور مرز کوچکی با چین در انتهای یک منطقه کوهستانی و باریک دارد که کریدور «واخان» نامیده می‌شود. ماه گذشته طالبان بخش‌های زیادی از این استان را تسخیر کرد که هم مرز با سین کیانگ است و این منطقه محل اقامت مسلمان اویغور در غرب چین است که دولت چین صدها هزار نفر از آنها را به نام مبارزه با افراط‌گرایی دستگیر کرده است. «وانگ یی» روز چهارشنبه بار دیگر آمریکا و ناتو را به‌دلیل خروج شتاب‌زده از افغانستان مورد انتقاد قرار داد؛ اقدامی که ممکن است به گفته بیانیه وزارت خارجه چین، بار دیگر این کشور را غرق در گرداب مشکلات و هرج و مرج کند. با این توصیف، «لی مایرز» معتقد است که چین به‌عنوان میانجی میان دولت افغانستان و طالبان عمل می‌کند و می‌کوشد تا هر دو طرف را به سوی یک توافق سیاسی سوق دهد و در حقیقت می‌خواهد تا هم طرفل طالبان و هم طرف دولت غنی را در جنگ بگیرد تا در صورت پیروز شدن هر طرف، چین بتواند منافع خود را حفظ کند.
منبع: خبرگزاری دانشجو