اقتصاد و آموزش عالی دو بازوی جامعه هستند که عملکرد هر کدام بر دیگری تاثیر می‌گذارد، به طوری که آموزش عالی کارامد سبب رشد و بالندگی اقتصاد کشور می‌شود و اقتصاد پویا به گسترش و توسعه آموزش عالی می‌انجامد.ش
برخی معتقدند اقتصاد نفتی ایران یکی از موانع کارامدی آموزش عالی است چرا که کسب درآمد در اقتصاد نفتی نیازی به تخصص و مهارت دانشگاهیان ندارد و در نتیجه آموزش‌ها و پژوهش‌های دانشگاهی در مسیر توسعه کشور حرکت نخواهند کرد.
کارشناسان معتقدند اقتصاد نفتی عامل اصلی ناکارامدی آموزش عالی در ایران نیست چرا که کشورهایی مانند نروژ و آمریکا نه تنها ذخایر نفتی دارند بلکه صادرکننده نفت هم هستند؛ اما دانشگاه‌های این کشورها از بهترین دانشگاه‌های جهان هستند.
شیرکوه محمدی در گفت‌وگو با ایسکانیوز، درباره تاثیر اقتصاد بر نظام دانشگاهی اظهار کرد: معمولا این باور وجود دارد که وقتی اقتصاد از منابع طبیعی مثل نفت تامین می‌شود، چون منابع طبیعی نیازی به تخصص و استفاده از پتانسیل‌های علمی و دانش‌ورزانه ندارند، در نتیجه نظام دانشگاهی پاسخگویی لازم برای جامعه را نخواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان با بیان این که وقتی جامعه نیاز به تخصص داشته باشد، رسالت دانشگاه و آموزش عالی برجسته می‌شود، افزود: نیاز به تخصص، اهرم فشاری بر نظام دانشگاهی وارد می‌کند که پژوهش‌های تخصصی انجام دهد و نخبه تربیت کند.
وی با اشاره به این که ۷۰ درصد بودجه کشور ما از نفت تامین می‌شود، گفت: به همین دلیل برخی معتقدند تامین بودجه کشور از منابع نفتی، لزوم پاسخگویی نظام دانشگاهی کمرنگ کرده است.
همه کشورهای نفت‌خیز، دانشگاه ضعیف ندارند
محمدی با ذکر مثالی یادآور شد: نمونه‌های نقض فراوانی برای این ادعا که اقتصاد نفتی دانشگاه را بی‌مسئولیت می‌کند، وجود دارد. مثلا کشورهایی مانند نروژ یا آمریکا منابع نفتی دارند حتی صادرکننده نفت هم هستند اما دانشگاه‌هایشان از موفق‌ترین دانشگاه‌های دنیا هستند. آمریکا دانشگاه‌هایی مانند هاروارد و استنفورد را دارد که فوق‌العاده هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان با تصریح بر این که روسیه هم کشوری است که منابع نفتی دارد اما دانشگاه‌های ضعیفی ندارد، گفت: این نمونه‌های نقص باعث شد اقتصاددانان، این ادعا را نپذیرند و در جای دیگری به دنبال دلایل ناکارامدی دانشگاه‌ها بگردند.
اقتصاد فراگیر، سبب مسئولیت‌پذیری دانشگاه می‌شود
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این اقتصاددانان گفتند که نهادهای اقتصادی خیلی مهم‌تر از منبع تامین‌کننده اقتصاد است. اگر اقتصاد فراگیر در جامعه حاکم باشد، به این معنا که همه بتوانند در اقتصاد نقش داشته باشند، نظام دانشگاهی مسئولیت‌پذیر خواهد شد.
محمدی با بیان این که اقتصاد محدود و بسته، مانع ایجاد نظام رقابتی در جامعه می‌شود، افزود: اگر فقط عده خاصی بتوانند از منابع و فایده‌های اقتصادی استفاده کنند، مالکیت خصوصی ایجاد نمی‌شود و نظام دانشگاهی نمی‌تواند رشد کند چرا که عملکرد دانشگاه‌ها در سایه رقابت بین طبقات ارتقا می‌یابد.
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان با تاکید بر این که موفق‌ترین دانشگاه‌های دنیا در کشورهایی هستند که اقتصاد فراگیر دارند، بیان کرد: فراگیر بودن نهادهای اقتصادی یک کشور به این معناست که همه می‌توانند در اقتصاد نقش داشته باشند و هر کس با یک ایده کارآفرینانه مورد حمایت قرار می‌گیرد تا بتواند ایده‌اش را به اجرا برساند و از منافع آن بهره‌مند شود.
وی با تصریح بر این که ساختار اقتصاد در جامعه ایران، فراگیر نیست، گفت: توجه به این نکته مهم است که بیشتر از نفت، نهادهای اقتصادی خود جامعه، تعیین‌کننده عملکرد اقتصاد هستند.
محمدی با ذکر مثالی یادآور شد: الکسی دوتوکویل بیش از یک قرن پیش در کتاب «دموکراسی در آمریکا» میگوید؛ آمریکا به دموکراسی دست یافته، رشد فزاینده‌ای در اقتصاد داشته و نهادهایی مانند دانشگاه‌هایش موفق بوده‌اند چون ساختار اجتماعی مسطح دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان درباره مفهوم ساختار اجتماعی مسطح، گفت: منظور این است که طبقات اجتماعی آن جامعه تفاوت چندانی با هم ندارند. یعنی طبقه کارگر از نظر درآمد، نفوذ اجتماعی و پرستیژ اقتصادی تفاوت چندانی با یک سرمایه‌دار ندارد و بستر اقتصادی به گونه‌ای فراهم شده که هر کسی در هر طبقه اجتماعی و با هر نژادی بتواند در اقتصاد نقش داشته باشد.
اقتصاد بسته، شکاف اجتماعی را گسترش می‌دهد
وی با بیان این که اقتصاد بسته، سبب گسترش شکاف اجتماعی می‌شود، افزود: با وجود فاصله زیاد بین دارا و ندار، عملا طبقات پایین نقشی در جامعه و مخصوصا در اقتصاد نخواهند داشت. در نتیجه افراد دیگر انگیزه‌ای برای کار کردن، نخواهند داشت.
محمدی با اشاره به این که دانشگاه زمانی یک نهاد موفق است و می‌تواند به توسعه جامعه کمک کند که به همه طبقات اجتماعی پاسخگو باشد، بیان کرد: واقعیت این است که تولید مقاله تنها ملاک موفقیت دانشگاه‌ها نیست، حل مسائل جامعه و ارتباط با صنعت هم بسیار مهم هستند و این‌ها زمانی معنا پیدا می‌کند که اقتصاد فراگیر باشد و همه بتوانند نقش داشته باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان در پایان با تصریح بر این که وقتی رقابت در بافت اجتماعی وجود نداشته باشد، دانشگاه دلیلی نمی‌بیند خود را به آب و آتش بزند تا کارکرد فوق العاده داشته باشد، اظهار کرد: چنین دانشگاهی برای جذب بهترین استادان تلاش نمی‌کند بلکه سعی می‌کند افرادی را جذب کند که سفارش شده هستند و برنامه‌هایی را پیاده می‌کند که به ساختار محدود اقتصادی بیشتر کند.