به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل ایسکانیوز، در روز هفتم فروردین ماه سال جاری سند همکاری‌های ۲۵ساله ایران و چین توسط وزرای خارجه دو کشور به امضاء رسید. باوجود ابراز خرسندی مقامات دو کشور از امضای سند مذکور که حاوی برنامه بلندمدت برای توسعه همکاری‌های همه جانبه از جمله در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و … است، بحث‌هایی در برخی محافل رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی پیرامون قرارداد مذکور شکل گرفت و برخی ضمن «استعماری» خواندن این قرارداد، آن را مغایر منافع ملی اعلام کردند. بنابراین، با هدف روشن شدن ابعاد مختلف این توافق، مصاحبه‌ای با دکتر «یوان ژانگ» استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین الملل شانگهای انجام دادیم.
«یوان ژانگ» ضمن اشاره به علاقه مردم چین به ایران و فرهنگ پارسی، توافقنامه مذکور را تامین کننده منافع ملی دو کشور برشمرد. وی همچنین به تلاش‌های مقامات سیاسی چین برای مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و لغو تحریم‌های ضد ایرانی اشاره کرد.
مشروح این مصاحبه به این شرح است:
-همانطور که مستحضرید، در سفر اخیر وزیر امور خارجه چین به ایران قرارداد موسوم به «سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین» به امضاء دو طرف رسید. بازتاب این قرارداد در بین نخبگان، رسانه‌ها و مردم چین چگونه است؟
سال ۲۰۲۱ پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و ایران است. در ژانویه ۲۰۱۶، چین و ایران بیانیه مشترکی در مورد ایجاد مشارکت استراتژیک جامع بین دو کشور صادر کردند. دو کشور در بسیاری از زمینه‌ها همکاری فشرده دارند. توافقنامه همکاری ۲۵ ساله که در ۲۷ مارس امضا شد، هم در سطوح بالا و هم بین مردم به موضوع داغی در چین تبدیل شد.
از دید نخبگان چینی، از سرگیری پایبندی به برجام و همچنین همکاری با ایران و روسیه با هدف بحث در مورد نقشه راه و بازه زمانی برای آن مهم است. در این میان، آنها واقعا بسیار خوش‌بین هستند که توافقنامه همکاری ۲۵ ساله جامع چین و ایران می‌تواند استراتژی‌های توسعه متناسب چین و ایران را تحقق بخشد و فرصت‌های جدیدی برای توسعه مشترک هم برای چین و هم ایران فراهم کند.
رسانه‌های چینی از هیچ تلاشی برای پوشش همه جانبه سفرهای «وانگ یی» -وزیر امور خارجه چین- به شش کشور خاورمیانه دریغ نکردند و بر نقش مثبت همکاری چین و ایران در شکل‌گیری نظم جدید جهانی شامل صلح، ثبات و توسعه به شدت تأیید کردند.
در سال ۲۰۲۰ هنگامی که «کووید ۱۹» در چین شیوع یافت، ایران یکی از اولین کشورهایی بود که در جنگ با همه‌گیری ویروس با چین همبستگی نشان داد و مردم چین با اقدام محبت‌آمیز ایران دلگرم شدند. اگرچه به دلیل همه‌گیری [کرونا] تبادلات مستقیم بین چین و ایران از جمله تحصیل در خارج از کشور و گردشگری محدود شده است، اما برخی افراد مشهور اینترنتی با ملیت ایرانی در سیستم عامل شبکه‌های اجتماعی چینی حضور دارند و افراد مذکور دریچه خوبی برای کسب اطلاعات بیشتر شهروندان چینی در مورد ایران هستند. مردم چین عموما نسبت به ایران احساس دوستی دارند و مشتاقند اطلاعات بیشتری در مورد فرهنگ پارسی بیاموزند و اغلب احساس می‌کنند که ایران مدتهاست به صورت غیرمنصفانه توسط ایالات متحده آمریکا تحریم شده است. به طور کلی، از نخبگان تا عموم مردم، دید مثبتی نسبت به توافقنامه همکاری ۲۵ ساله دارند.
– از نظر جنابعالی انگیزه‌ها و اهداف دولت چین از امضای برنامه همکاری ۲۵ ساله با ایران چیست؟
از نظر من، سه انگیزه مهم در امضای توافق نامه همکاری جامع چین و ایران می‌توان برشمرد؛ یکی از آنها کمک به ایجاد جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت به منظور توسعه و شکوفایی است. انگیزه بعدی، ایجاد مشارکت قوی و بالاترین سطح همکاری در خصوص «ابتکار یک کمربند یک راه» و سوم حفاظت از منافع مشترک هر دو کشور است.
اهداف امضای توافقنامه همکاری جامع را نیز می‌توان اینطور برشمرد: شکستن سلطه هژمونیک غرب بر نظام بین‌الملل و ارائه نمونه خوبی از همکاری‌های کشورهای جنوب-جنوب در سطح سیاسی بین المللی، احیای اقتصاد از طریق همکاری استراتژیک اقتصادی و تجاری سطح بالا در زمینه اقتصادی، حفاظت از حاکمیت و امنیت ملی در سطح امنیتی و نهایتا نشان دادن صداقت چین در تعمیق همکاری‌های دوجانبه و همچنین نگرش مسئولانه چین در اهمیت دادن به امنیت و ثبات در خاورمیانه است.
– به اعتقاد شما اهمیت این قرارداد و به طور کلی همکاری با ایران برای دولت چین تا چه حدی است؟
امضای این توافقنامه یک نقطه عطف است. به نظر من، اهمیت این توافقنامه در این است که این همکاری -که بر اساس درک و پشتیبانی متقابل شکل گرفته- می‌تواند هنجارهای اساسی روابط بین‌الملل را تقویت، منافع کشورهای در حال توسعه را حفظ، توازن قدرت در الگوی بین‌المللی ایجاد، امنیت انرژی را تامین، بین‌المللی سازی واحد پول چین را ترویج، تبادل تجربیات در زمینه حکومتداری را افزایش و در نتیجه به ایجاد جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت کمک کند.
– در صورتی که غرب و به ویژه آمریکا بخواهد برنامه تحریمی خود علیه ایران را ادامه دهد، آیا تضمینی وجود دارد که دولت چین از تحریم‌های ضدایرانی حمایت نکند؟
چین همیشه با سلطه‌طلبی مخالف بوده است. این کشور اهمیت زیادی برای دفاع از انصاف و عدالت بین‌المللی قائل است. چین معتقد است که جامعه جهانی باید با همکاری با یکدیگر، با رفتارهای سلطه‌جویانه مخالفت کنند. چین معتقد است که تحریم‌های یک جانبه علیه ایران ناقض قوانین بین المللی است. چین تمایل دارد از حقوق قانونی چین و ایران و سایر کشورها محافظت کند. در یک طرح پنج ماده‌ای در مورد دستیابی به امنیت و ثبات در خاورمیانه که در ۲۴ مارس توسط وزیر خارجه چین «وانگ یی» ارائه شد، به روشنی تصریح شد که «وظیفه اصلی این است که ایالات متحده اقدامات اساسی برای لغو تحریم‌های یک جانبه خود علیه ایران و همچنین تعمیم دادن آن به کشورهای ثالث انجام دهد» و «در مقابل، ایران تعهدات هسته‌ای خود را از سر بگیرد».
– بسیاری از تحلیلگران معتقدند که چین اولویت اصلی سیاست خارجی آمریکاست و از زمان روی کار آمدن دولت جدید این کشور بحث‌های زیادی پیرامون راهبرد به اصطلاح «مهار چین» مطرح می شود. موضع چین در قبال این موضوع چیست؟
چند هفته پیش چین و ایالات متحده در سطح بالایی در آلاسکا گفتگو کردند. حتی اگر در طی صحبت‌های به اصطلاح «سخت» مبادله مستقیم سخنان دیپلماتیک صورت گرفته باشد، این قالب خود نشان دهنده تمایل دو کشور برای برقراری ارتباط و رسیدن به توافق در مورد موضوعات مورد نگرانی مشترک، مانند تغییرات اقلیمی و مبارزه با همه‌گیری است. در واقعیت، حتی در سال ۲۰۲۰ که عوامل مخرب زیادی وجود داشت، مقیاس تجارت بین چین و ایالات متحده هنوز در حال رشد بود. چین هنوز یک کشور در حال توسعه است و توسعه این کشور به یک فضای بین‌المللی صلح آمیز و پایدار نیاز دارد. چین به همکاری با ایالات متحده احتیاج دارد و نه برخورد مستقیم با آن.