تاریخ: 11:01 :: 2019/06/25
“«کشاورزی»، ناجی اقتصاد، قاتل تحریم”

"«کشاورزی»، ناجی اقتصاد، قاتل تحریم" عنوان پرونده خبری - تحلیلی است که با هدف انتقال پیام مهم "حل عمده مشکلات اقتصاد با رونق تولید کشاورزی" در سال جاری توسط خبرگزاری تسنیم منتشر خواهد شد.

بر اساس اسناد تاریخی، ایران یکی از اولین سرزمین‌هایی بوده که در آن کشاورزی انجام شده و از گذشته شغل بسیاری از مردم کشورمان کشاورزی و دهقانی بوده است اما با ورود نصف و نیمه کشاورزی مدرن غربی، کشاورزی سنتی کشورمان داشته های خود که با منابع موجود سازگاری داشت را به مرور از دست داد و تعادل در این بخش به هم ریخت.

براساس گزارش های مرکز آمار ایران،  ۳ میلیون و ۳۵۹ هزار  بهره‌بردار در حوزه کشاورزی و حدود ۱۶ میلیون هکتار اراضی قابل کشت در کشور وجود دارد و سالانه حدود ۱۲۰ میلیون تن  انواع محصولات کشاورزی در کشورمان تولید می شود.

از کل اراضی کشاورزی کشور ۴۶٫۲ درصد، اراضی کشاورزی آبی با میانگین ۹٫۲ هکتار برای هر بهره‌برداری دارای اراضی آبی و بقیه اراضی کشاورزی دیم با میانگین ۶٫۹ هکتار برای هر بهره‌برداری دارای است.

از اراضی کشاورزی آبی ۷۸٫۷ درصد به اراضی زراعی آبی (زیرکشت محصولات سالانه و آیش) و بقیه به اراضی باغ و قلمستان آبی اختصاص دارد. حال آن‌که نسبت اراضی زراعی دیم به کل اراضی کشاورزی دیم برابر با ۱٫۹۸ درصد است.

افتخارات کشاورزی ایران

ایران به لحاظ جمعیتی در رتبه ۱۸ جهان قرار دارد اما در تولید ۲۱ محصول کشاورزی رتبه های تک رقمی را بین کشورهای جهان به خود اختصاص(بر اساس آمار سال گذشته فائو) داده است .

ایران در زمینه تولید دو محصول مهم خرما و پسته رتبه ۲ جهان را داراست. رتبه سوم جهان در زمینه تولید گیلاس، خربزه، هندوانه، گردو، بادام و زردآلو نیز به ایران اختصاص دارد. کشور ما در زمینه تولید خیار، انجیر و کیوی در رتبه چهارم جهان قرار گرفته است. رتبه پنجم بزرگترین تولید کننده هلو، پیاز و بادمجان نیز به ایران اختصاص دارد.

همچنین ایران در زمینه تولید سیب درختی و اسفناج رتبه ششم جهان، در زمینه تولید قارچ و گوجه فرنگی رتبه هفتم، در زمینه تولید انگور، لیمو و پرتقال رتبه نهم را به خود اختصاص داده است .

رتبه ایران در زمینه تولید چغندر قند و چای ۱۱، سیب زمینی ۱۳، جو و گندم ۱۵، کنجد ۱۶، سبزیجات ۱۹ و زیتون و توت فرنگی ۲۰ اعلام شده است.

بر این اساس ایران در زمینه تولید ۳۰ محصول مهم کشاورزی جزو ۲۰ کشور نخست دنیا قرار گرفته است که نشان دهنده ضریب بالای امنیت غذایی و خوداتکایی این کشور در تامین نیازهای غذایی ساکنان خود است.

بنابراین گزارش، بر اساس برآوردهای صورت گرفته ایران می تواند علاوه بر تامین امنیت غذایی جمعیت ۸۱ میلیونی خود غذای ۳۰۰ میلیون نفر را با اجرای کشاورزی حفاظتی اما مدرن، طولی و با افزایش عملکرد و بهره گیری از ظرفیتهای مغفول، تولید کند.

در این شرایط کشاورزی ایران می‌تواند به بازار بزرگ کشورهای همسایه و آسیای میانه و حتی کشورهای اروپایی صادرات خوبی داشته باشد و کشور را در اقتصاد بدون نفت یاری کند.

کاستی های بخش کشاورزی

با وجود همه این استعداد ها سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی کشور تنها ۵ تا ۱۰ درصد است. بر اساس آخرین آمار مرکز آمار ایران که مربوط به سال است، سطح اراضی از ۱۶ میلیون هکتار در سال ۸۲ به ۱۴٫۷ میلیون هکتار در سال ۹۳ کاهش یافته و همچنین متوسط اراضی کشاورزی یک بهره‌بردار در کل کشور ۴٫۹ هکتار است.

تعداد بهره‌برداران کشاورزی از ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به ۴ میلیون و ۴۳ هزار نفر رسیده است که کاهش ۶ درصدی را در این مدت نشان می‌دهد.

بر اساس اعلام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی هر ساله به دلیل کمبود امکانات و جذابیت های بخش کشاورزی به ‌طور ۳میانگین ۵۰ هزار نفر از تعداد کشاورزان کم می‌شود.

صادرات محصولات کشاورزی هلند بیشتر از کل صادرات ایران
کشور هلند حدود دو سوم خوزستان یعنی ۴۳ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و از دو استان گیلان و مازندران ما کوچک‌تر است؛ متوسط بارندگی سالانه آن ۸۵۰ میلی متر و متوسط بارندگی این دو استان، بالای ۹۰۰ میلی متراست. این کشور کوچک اروپایی با در اختیار داشتن کشاورزی دانش محور مصرف آب برای محصولات کلیدی را تا ۹۰ درصد کاهش داده است.

هلند با قابلیت های کشاورزی کمتر از ایران، ۹ میلیارد دلار صادرات گل دارد و مجموع صادرات محصولات کشاورزی این کشور در سالهای مختلف ۷۹ تا ۸۸  میلیارد دلار اعلام شده به طوریکه این رقم بیشتر از مجموع صادرات ایران در بهترین وضعیت فروش نفت است و این کشور کوچک اروپایی همواره در میان چند کشور بزرگ صادر کننده محصولات کشاورزی قرار داشته است.

یکی از دلایل پایین بودن بهره وری در بخش کشاورزی و به ویژه مصرف آب، سطح پایین بهره مندی از سیستم های نوین آبیاری در اراضی کشور است (درحالی که این امر از نقاط قوت کشاورزی هلند به حساب می آید) به طوری که از ۱۴٫۷ میلیون هکتار اراضی کشاورزی موجود تنها  ۱٫۷میلیون هکتار از اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار مجهز شده است.

بخش کشاورزی ایران مانند سایر بخش های اقتصادی درگیر بروکراسی اداری و تصمیمات  یک شبه است و آزاد و ممنوع شدن های پی در پی صادرات  محصولات کشاورزی ضربه های متعددی بر اقتصاد کشاورزی وارد کرده  که نیازمند اصلاحات است.

کشاورزی و کمترین سطح وابستگی به خارج

بنابراین گزارش رونق تولید در کشاورزی با توجه به سطح اشتغالزایی بالایی که دارد میتواند بخش زیادی از مشکلات کشور را حل کند و با خودکفایی و افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات، از اثرات تحریم ها علیه کشورمان به شدت بکاهد؛ از طرفی باید توجه داشت که تولید کشاورزی در مقایسه با سایر بخشهای اقتصادی کشور کمترین سطح وابستگی را به خارج از کشور دارد.

افزایش تولید در بخش کشاورزی حتی باعت کنترل تورم در کشور نیز می‌شود به طوری که هرچه وضعیت تولید در کشورمان بهتر و فراوانی کالا بیشتر باشد، آثار مثبتی در مقابله با تورم دارد و به طور همزمان به بهبود معیشت کشاورزان و مردم کمک می‌کند.

سال ۹۸ پربارش ترین سال نیم قرن اخیر

بنابراین گزارش سال ۹۸ یکی از پربارش ترین سالهای نیم قرن اخیر کشور است که با وجود اینکه بخش زیادی از این منابع به نفع بخش کشاورزی استفاده و ذخیره نشد اما کماکان می‌تواند شرایط استثنایی برای کشاورزی کشورمان بعد از سالها کم آبی ایجاد کند.

در نظر دارد در سال ۹۸ که به رونق تولید نامگذاری شده است، پرونده ای با عنوان ” «کشاورزی»، ناجی اقتصاد، قاتل تحریم” بازگشایی کند با هدف ارسال این پیام مهم به مخاطبان که “در شرایط امروز کشور که اقتصاد درگیر مشکلات عمده ای شامل تورم؛ رکود، بیکاری، کاهش درآمدهای ارزی، کمبود کالا و تحریم مواجه است، تمرکز دولت و مسئولان بر رونق بخش کشاورزی و حل مشکلات و موانع تولید در این بخش می تواند عمده مشکلات اقتصادی کشور را حل کند و اثرات تحریم را به حداقل برساند.”